Ook kinderen ouder dan 7 jaar en volwassenen kunnen beter geen kraanwater drinken dat uit loden leidingen komt. Zulke leidingen zitten soms nog in oudere huizen. Is je huis na 1960 gebouwd? Dan zitten er geen loden leidingen, en ook de leidingen buiten je huis zijn meestal niet meer van lood.

Tips voor loden leidingen

Loden leidingen en gezondheid

Lood is vroeger algemeen gebruikt voor drinkwaterleidingen. In de leidingen kunnen echter kleine looddeeltjes loslaten en zo in het drinkwater komen. Teveel lood kan leiden tot een (kleine) verlaging van de intelligentie. Vanwege de gezondheidsrisico's mag de concentratie lood in drinkwater maximaal 10 µg (microgram) per liter zijn. Als je onder die norm wilt blijven is het verstandig om je loden leidingen in huis te laten vervangen.

Kinderen zijn gevoeliger

Ongeborenen, zuigelingen en kinderen tot en met 7 jaar zijn veel gevoeliger voor lood dan oudere kinderen en volwassenen. Omdat zij in verhouding tot hun lichaamsgewicht meer drinken, krijgen ze relatief meer lood binnen. Daarom kunnen zwangere vrouwen en kleine kinderen beter geen water uit loden leidingen drinken. En flesvoeding kun je beter aanmaken met water uit een pak of fles als jouw huis nog loden drinkwaterleidingen heeft. Anders lopen kinderen een (klein) risico om te veel lood binnen te krijgen, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van de hersenen en het zenuwstelsel. Dat kan leiden tot een iets lagere intelligentie en gedragsveranderingen.

Ook voor oudere kinderen en volwassenen is lood een risico. Zo kan een te hoge loodinname leiden tot hart- en vaataandoeningen en chronische nierziekten.

Wie is verantwoordelijk?

De waterleidingbedrijven in Nederland zijn verantwoordelijk voor de vervanging van de loden leidingen tot aan de watermeter in huis (de watermeter zit meestal vlakbij de voordeur). Bijna al deze toevoerleidingen of dienstleidingen zijn inmiddels vervangen. Huiseigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor het vervangen van loden drinkwaterleidingen in de woning. Ook voor huurhuizen geldt dat de huiseigenaar verantwoordelijk is voor vervanging. Als je huurt kun je dit dus aan de verhuurder vragen. Onderneemt de verhuurder geen actie, dan kan je via de huurcommissie een huurverlaging afdwingen. Daarvoor heb je wel een rapport nodig van een erkend laboratorium waarin staat dat de loodwaarde in het drinkwater in de woning te hoog is. Je kan ook via de rechter afdwingen dat de verhuurder de leidingen vervangt.

Hoe herken je loden leidingen?

Als je huis van na 1960 is hoef je je sowieso geen zorgen te maken. Woon je in een ouder huis dan kun je het herkennen aan de waterleidingen. Loden waterleidingen hebben een grijze kleur en zijn wat onregelmatig van vorm. Aansluitingen bestaan niet uit koppelstukjes maar uit een verdikking van de leiding zelf. Tikken op een loden leiding geeft een doffer geluid dan op een koperen of ijzeren leiding. Bekijk dit filmpje van Waterbedrijf Dunea voor tips.

Soms zijn ze onzichtbaar weggewerkt, in de voortuin of onder een stenen vloer in de gang. Om ze te verwijderen kun je dan het beste een erkend installateur inschakelen, bijvoorbeeld een loodgieter.

Als je niet zeker weet of er nog loden leidingen in je huis zitten, kun je ook een meting (laten) doen. Bij een stagnatiemeting wordt het loodgehalte gemeten in water dat een tijdje in de leiding stil heeft gestaan. Check voor het nemen en laten onderzoeken van watermonsters de afspraken met je drinkwaterbedrijf. Je kunt het onderzoek laten doen via verschillende partijen, zoals www.loodinwatertesten.nl, www.water-lab.nl of Aquador.nl.

Tot 1945 was lood gebruikelijk

Tot welk jaar precies loden drinkwaterleidingen werden aangelegd is niet bekend. In huizen met een bouwjaar voor 1945 was lood zeker gebruikelijk. In huizen gebouwd tussen 1945 en 1960 kunnen ook nog loden binnenleidingen zitten.

Denk aan aardleiding

Ga je een loden (of koperen) waterleiding vervangen door kunststof materiaal? Controleer dan of de aarding van jouw huis nog in orde is. Wanneer (een deel van) de aarding via de metalen waterleiding liep, moet daarvoor een aardleiding in de plaats komen.

Water loodvrij maken?

Er is geen manier om water helemaal loodvrij te maken als het wordt aangevoerd met loden leidingen. Om de loodconcentratie te verlagen moet je de leidingen vervangen.

Zolang de loden leidingen er nog zitten, is het verstandig om de leiding elke keer even door te spoelen voordat je het als drinkwater gebruikt. Water dat een tijdje stil heeft gestaan in leidingen kan namelijk meer lood bevatten. Een loden waterleiding met een normale dikte bevat per 5 meter ongeveer 1 liter water. Check dus hoe lang de leiding is tussen de watermeter en de keuken- of badkamerkraan. Zet een maatbeker onder de kraan en tap zoveel water af als nodig is. Met dit water kan je trouwens gewoon je handen of groente en fruit wassen. Je kan er ook mee schoonmaken of het aan de planten geven. Doorspoelen is niet afdoende om het drinkwater écht loodvrij te maken: daarvoor moet je de leidingen vervangen.

Bij het koken van water verdwijnt er geen lood, het blijft achter in het kookwater. Meer advies over koken met water uit loden leidingen vind je op de site van het Voedingscentrum.

Er zijn filters te koop die volgens de fabrikant lood uit het water verwijderen, maar helaas is niet goed te zeggen welke filters voldoende werken.

Regels en wetten

In het Drinkwaterbesluit staan onder andere de normen waar drinkwater voor menselijke consumptie aan het tappunt aan moet voldoen. Voor lood in drinkwater geldt een norm van 5 µg per liter.

Lood in het milieu

Lood is een zwaar metaal dat milieuproblemen kan geven. Lees hierover meer op Vervuilende stoffen in de bodem en Luchtvervuiling. Uit loden leidingen komt trouwens maar heel weinig lood in het milieu terecht, het meeste lood in het milieu komt van uitlaatgassen.

Meer informatie

• De Rijksoverheid heeft informatie over drinkwater op haar site staan: Rijksoverheid.
• Raadpleeg een erkend installateur (loodgieter) voor vragen over het herkennen en vervangen van loden leidingen. Op centraalregistertechniek.nl kan je erkende en gecertificeerde loodgieters vinden.
• Vraag je drinkwaterbedrijf om advies en check loodinwatertesten.