Papier lijkt een milieuvriendelijker verpakkingsmateriaal dan plastic. Een kilo papier veroorzaakt minder broeikasgassen dan een kilo plastic en de grondstof (hout) is bovendien hernieuwbaar. Maar voor papier heb je wel productiebossen nodig en die nemen veel ruimte in.

Bovendien verschillen de eigenschappen van papier en plastic. Papier is bijvoorbeeld minder sterk dan plastic. Voor een papieren tas is dus meer materiaal nodig dan voor een plastic tas waar hetzelfde gewicht in kan. Allebei de materialen kunnen goed gerecycled worden. Plastic heeft wel één groot nadeel: als het als zwerfafval in zee belandt, draagt het bij aan de 'plastic soep'.

Verder hangt de materiaalkeuze vaak af van het product dat erin zit: vloeistof kun je bijvoorbeeld niet in papier verpakken. En koekjes blijven langer vers in luchtdicht afgesloten plastic dan in papier.

Eenmalig glas wil je voorkomen, er is veel energie nodig om hier nieuw glas van te maken. Hierna wordt de keuze moeilijker. Een plastic verpakking verdient de voorkeur, gooi hem dan wel in de goede afvalbak weg zodat deze gerecycled kan worden. Het recyclen van glas en blik vraagt veel energie, veel meer dan de productie van plastic, gerecycled of nieuw.

Wanneer kies je voor vers? Als je in de winter groenten wil eten, die in de zomer geoogst worden, dan kies je het beste Nederlandse oogst in blik of in karton uit de diepvries. Als de groenten in de zomer van het land komen en je eet alles op, dan is vers de beste keuze.

Plastic om een komkommer (of paprika) kan voedselverspilling voorkomen. Verpakt blijft de komkommer ongeveer zeven dagen langer vers dan onverpakt. Ook moet een winkel die biologische en gewoon gekweekte komkommers verkoopt, deze uit elkaar kunnen houden om fraude te voorkomen. Dat kan door één van de twee te verpakken. 

Onderweg even een flesje water of blikje fris drinken kopen: we doen het allemaal wel eens. Voor het milieu kun je er beter een gewoonte van maken om zelf een hervulbaar flesje drinken mee te nemen. Als we dat allemaal doen, scheelt dat alleen al bij water 1 miljoen flesjes per dag! En wist je dat je je eigen koffie- of theebeker kunt meenemen naar het koffietentje op het station? Ook dat scheelt enorm veel afval. Meer tips vind je op afval voorkomen.

Liever kraanwater dan bronwater

Kraanwater is beter voor het milieu dan bronwater, en bijna 150 keer goedkoper. Het is bovendien net zo veilig en lekker.

Liever groot dan klein

Eén grote verpakking is vaak milieuvriendelijker dan meerdere kleine verpakkingen. Maar dat geldt alleen als je de hele inhoud opmaakt. Moet je een deel weggooien omdat de prik eruit is, je er geen zin meer in hebt, of het bedorven of niet meer lekker is, dan doe je het voordeel vaak weer teniet.

Een glazen statiegeldflesje is de meest milieuvriendelijke verpakking voor bier. Een statiegeldflesje kan wel 40 keer gevuld worden: dat spaart nieuwe grondstoffen, energie en afval. Voor onderweg kun je een blikje kiezen: eenmalige glazen flesjes scoren slechter dan blik. 

Flessen en blikjes met statiegeld - zoals plastic PET-flessen, bierflesjes en drankblikjes - zijn milieuvriendelijker dan flessen en blikjes zonder statiegeld. Dat komt vooral omdat bijna 100% van de flessen en blikjes weer ingeleverd worden en er zo dus veel minder zwerfafval in het milieu terecht komt. De ingeleverde PET-flessen bestaan allemaal uit hetzelfde materiaal. Hierdoor is sorteren niet nodig en kunnen ze makkelijk gerecycled worden. De PET-flessen worden versnipperd en omgesmolten tot nieuw flessen.

Glazen (bier)flesjes kunnen tot zo'n 40 keer hergebruikt worden voordat ze verwerkt worden tot nieuw glas. Zie ook milieu-impact van verpakkingen.

Waar mogelijk kies je voor een statiegeldfles en lever je na gebruik de flessen weer in. Alleen niet alle dranken zijn hierin te koop. De beste keuze is dan een drinkpak, behalve voor melk. Drinkpakken scoren beter dan eenmalig glas als je kijkt naar de totale milieubelasting van productie, transport en hergebruik.

Voor melk is een plastic verpakking beter. Melk is kort(er) houdbaar en wordt veel verspild, koop in ieder geval een verpakking op maat, zodat je niets hoeft weg te gooien.

Eenmalig PET (plastic) is in veel gevallen beter voor het klimaat dan eenmalig glas. Of dat zo is, hangt af van het gewichtsverschil tussen de verpakkingen: als de PET-verpakking minstens 6 keer lichter is dan eenmalig glas, is PET beter voor het klimaat. Dat blijkt in veel gevallen zo te zijn. Verpakkingen waar je dan aan kunt denken zijn die van olie, pindakaas, soep en mayonaise.

‘Biobased’ zegt iets over de herkomst van het materiaal: het is van hernieuwbare grondstoffen gemaakt. ‘Composteerbaar’ zegt iets over de afvalfase van het materiaal: het is dan afbreekbaar onder bepaalde omstandigheden.

Biobased: milieuvoordelen nog onduidelijk
Biobased plastic is gemaakt van planten zoals aardappels, maïs of rietsuiker. Dat zijn hernieuwbare grondstoffen: je kunt ze steeds opnieuw aanplanten. Dat is het voordeel ten opzichte van gewoon plastic: dat is gemaakt van aardolie, een grondstof die opraakt. Veel biobased plastics hebben een lagere CO2-uitstoot dan gewoon plastic omdat de grondstoffen tijdens de groei CO2 opnemen uit de lucht.

Een nadeel van biobased plastic is dat er (kunst)mest, bestrijdingsmiddelen en landbouwgrond nodig zijn voor de productie. Het maken van kunstmest en bestrijdingsmiddelen kost energie en ze vervuilen de bodem en het water.

Composteerbaar plastic: geen recycling en geen oplossing voor zwerfafval
Zowel uit olie als uit hernieuwbare grondstoffen kan composteerbaar plastic worden gemaakt. Sommige biologisch afbreekbare plastics vergaan snel onder de gecontroleerde omstandigheden (hoge temperatuur en micro-organismen) van een professionele installatie, maar thuis op de composthoop, en als zwerfafval langs de kant van de weg, vergaan ze vaak niet goed.

Ook willen de professionele composteerders de composteerbare plastic niet hebben omdat het niet bijdraagt aan de compost, en het afhankelijk van het product en de installatie (die zijn allemaal anders) niet op tijd vergaat. Ook is de kans op vergissingen aanzienlijk als mensen denken dat plastic in de biobak mag. Een vergissing is zo gemaakt, en het is soms niet duidelijk of een plastic nou wel of niet composteerbaar is. Er zit nu al heel veel vervuiling in de biobak van gewoon plastic.

Tot slot vergaat composteerbaar plastic na één keer gebruikt te hebben. Het is beter om plastic te gebruiken dat gerecycled kan worden tot nieuw plastic.

Lees meer over de milieu-impact van verpakkingen en plastic verpakkingen.

rPET is gerecycled plastic, hergebruikt plastic dus. Plastic zien we vaak als afval en de ‘plasticsoep’ moet zeker voorkomen worden. Tegelijkertijd is plastic ook een grondstof die goed hergebruikt kan worden als dit goed wordt ingezameld. Op een verpakking staat aangegeven of het van rPET gemaakt is. 

Een andere duurzame keuze is kiezen voor navulverpakkingen. Navullen van je potjes en flessen thuis is een simpele manier van besparen op uitgaven en afval. Zo kan je steeds meer schoonmaakmiddelen in navulverpakking kiezen. Veel reinigingsmiddelen bestaan voor meer dan 90% uit water, dat is een heel groot volume in transport en schapruimte in winkels. Dat voorkom je als je kiest voor geconcentreerde producten die je thuis met water aanvult.