Vind je dierenwelzijn belangrijk, dan zijn biologische eieren en vrije uitloopeieren een goede keuze. De kippen krijgen ruimte en kunnen naar buiten. Ze kunnen een stofbad nemen en hebben afleiding, zodat ze elkaar niet gaan pikken. Bij scharreleieren zijn er grote verschillen: sommige scharrelkippen hebben een flinke uitloop naar buiten, maar er zijn ook stallen zonder buitenruimte.

Wil je vooral op het milieu letten, dan zit er niet veel verschil tussen scharrel, vrije uitloop en biologisch. Op sommige punten scoren scharrel of vrije uitloop wat beter, op andere punten biologisch. Betere omstandigheden voor de kippen betekenen vaak een minder goede score voor het milieu. Eieren van kooikippen zijn bijvoorbeeld voor het milieu de beste keuze, maar scoren slecht op dierenwelzijn. Kijk in één oogopslag hoe jouw ei scoort.

Tips: zo kies jij het juiste ei

Verse eieren: check het doosje of de code

In de supermarkt kun je kijken welke woorden op het doosje staan: de woorden biologisch, vrije uitloop en scharrel zijn wettelijk beschermd. In een doosje waarop biologisch staat, moeten dus biologische eieren zitten. Je kunt ook op de volgende keurmerken letten: Biologisch (het groene blaadje), Beter leven 2 of 3 sterren (van de Dierenbescherming), EKO, Demeter en On the way to PlanetProof geven garanties over dierenwelzijn. Check de Keurmerkenwijzer.

Eicode

Op verse eieren staat een code die aangeeft wat voor ei het is en waar het vandaan komt. Handig als de eieren los verkocht worden of het doosje onduidelijk is.

Maïs-ei, viergranen ei, omega-3-ei: wat zegt dat?

Woorden als maïs-ei, viergranenei, omega-3-ei of zonnebloem-ei zeggen alleen iets over het voer dat de kippen hebben gehad. Het zegt niets over hoe de kip heeft geleefd.

Dierenwelzijn van de kip

Het welzijn van kippen hangt af van hoe goed ze hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen. Denk aan op stok gaan, hun ei in een nest leggen, scharrelen, wormpjes zoeken en een stofbad nemen.

Scharrel, vrije uitloop, biologisch

Scharrelkippen, vrije-uitloopkippen en biologische kippen hebben meer mogelijkheden om hun natuurlijke gedrag te vertonen dan kippen die in een kooi zitten. Vrije-uitloopkippen en biologische kippen kunnen ook naar buiten, scharrelkippen meestal niet. Kippen met Beter leven 1 ster hebben alleen een overdekte uitloop, de andere kunnen ook naar buiten. Vrije-uitloopkippen en biologische kippen hebben 4 m2 uitloop per kip.

Kipster, Rondeel, Gijs en Vrolijke Kip-ei: heel diervriendelijk

Er zijn ook scharreleieren (met eicode 2) waarvan de kippen wel naar buiten gaan en zelfs het Beter Leven 3 sterren keurmerk hebben: het Kipster-ei bij Lidl, het Rondeel-ei bij Albert Heijn, het Gijs-ei bij Plus en het Vrolijke Kip-ei van Deen. Deze kippen mogen geen vrije uitloop-kip heten omdat ze minder dan 4 m2 uitloop per kip hebben. Maar de ruimte die ze hebben is beter aangepast aan hun natuurlijke behoeften en daardoor horen ze bij de diervriendelijkste eieren die je kunt kopen.

Mannetjeskuikens niet direct gedood

Omdat alleen kippen eieren leggen worden haantjeskuiken in de eierindustrie meestal direct gedood. Eieren van het merk Kipster (Lidl) en RespEGGt (Jumbo) houden rekening met het lot van mannetjeskuikens. Bij Kipster worden de haantjes opgefokt tot vlees zodat ze langer dan 1 dag leven. Bij RespEGGt gebruiken ze een techniek om haankuikens al tijdens de broedfase te herkennen. Dan worden de haantjes niet uitgebroed en eindigen de eieren als diervoer. RespEGGt eieren zijn vrije uitloopeieren met het Beter Leven 2 sterren keurmerk.

Biologisch: meeste ruimte per kip

Biologische kippen hebben de meeste ruimte per kip, kunnen naar buiten en zich natuurlijk gedragen.

Kooikippen en legbatterijen

Kooikippen hebben van alle kippen de minste ruimte en ze kunnen niet scharrelen. Daarmee scoren ze het minst goed op dierenwelzijn. De bekende legbatterijen (‘gangbare kooien’) zijn in Nederland en de Europese Unie sinds 2021 verboden. In landen buiten de EU (waar ook eieren vandaan komen) zijn nog wel echte legbatterijen.

In Nederland is nog wel sprake van kooikippen bij koloniehuisvesting. Dan zitten 30 tot 60 kippen in een (grote) kooi. Ze hebben een zitstok, legnest en klein stofbad. Maar de kippen kunnen niet naar buiten en hebben geen natuurlijk daglicht.

Op de markt en in veel producten: kooi-eieren

In de meeste supermarkten zijn geen kooi-eieren meer te koop, maar in andere winkels en op de markt kun je ze nog wel tegenkomen. Kooi-eieren hebben code 3.

Kooi-eieren worden ook nog veel verwerkt in producten als mayonaise en cake: als bij de ingrediënten alleen het woord ‘eieren’ staat, zijn het waarschijnlijk kooi-eieren, of zelfs eieren uit legbatterijen (die mogen namelijk nog wel geïmporteerd en verwerkt worden). Wil je zeker weten dat je geen kooi-eieren eet, let dan op de woorden scharrel, vrije uitloop of biologisch op het etiket.

Snavel kappen is verboden

Legkippen die dicht op elkaar zitten en weinig afleiding hebben, gaan elkaar pikken: dit kan zo ver gaan dat ze elkaar doodpikken. Om dit te tegen te gaan wordt hun snavelpunt afgeknipt met een heet mes. Dat heet 'snavelkappen'. In Nederland is deze pijnlijke ingreep niet meer toegestaan sinds 1 januari 2019.

Eieren en milieu

De milieu-impact van eieren hangt vooral van 2 dingen af: de manier waarop de kippen worden gehouden en wat ze eten. Van kippen die buiten lopen kunnen schadelijke meststoffen in de lucht en het water terechtkomen. In de stal is het mogelijk om deze stoffen af te vangen. Een stal verbruikt wel meer energie. Bij scharrelen dwarrelt fijnstof op. En scharrelende kippen eten meer; dus ze hebben meer voer nodig. Het maakt voor het milieu ook uit waar en hoe voer verbouwd wordt.

Hoe worden de kippen gehouden?

Er zijn verschillende manieren om kippen te houden: in kooien, in scharrelstallen, met vrije uitloop of biologisch. Elke manier heeft voor het milieu voordelen en nadelen: op sommige punten scoren kooi-eieren het beste (minste fijnstof), op andere biologisch (meeste biodiversiteit en een gezonde bodem) of scharrel (landgebruik). Dat maakt de afweging lastig.

Ruimte voor de kippen en voer

Voor biologische eieren is de meeste ruimte nodig (vooral om het voer te verbouwen), voor kooi-eieren de minste. Scharreleieren en vrije-uitloopeieren zitten hier tussenin. Ruimte die nodig is voor de kippen of hun voer gaat ten koste van natuur en andere landbouwgrond. Lees meer over biologische landbouw.

Fijnstof: slecht voor gezondheid

Kooikippen zorgen voor het minste fijnstof, omdat ze niet kunnen scharrelen. Juist bij het scharrelen stuift zand en stof op. Het fijnstof dat in de stal opstuift, kan via het ventilatiesysteem de omgeving in worden geblazen en is dan slecht voor de gezondheid van de mensen die in de buurt wonen. Hoeveel fijnstof er vrijkomt bij kippen die búiten lopen, is niet bekend. Maar de bodem is buiten vaak minder droog en dus minder stoffig dan binnen, waardoor er minder fijnstof de lucht in waait.

Schadelijke stoffen uit mest

Bij kippen met vrije uitloop komen schadelijke stoffen uit de mest (ammoniak, stikstof en fosfaten) in de lucht en het grondwater terecht. In de stal kunnen deze stoffen afgevangen worden.

Energieverbruik in de stal

De energie die nodig is om stallen te ventileren, verwarmen en verlichten heeft impact op het milieu. Voor een kilo kooi-eieren is de minste energie nodig, voor een kilo biologische eieren de meeste. Scharrel en vrije uitloop zitten hier tussenin. Eieren met On the way to PlanetProof scoren goed: in de stal wordt groene stroom gebruikt.

Voer: soja uit de tropen of voer uit de regio?

Een groot deel van de milieu-impact van eieren komt door het voer. Hoe meer kippen kunnen rondscharrelen, hoe meer ze eten. Voor kippen met vrije uitloop is dus meer voer nodig dan voor kooikippen.

Veel kippen krijgen soja. Dat komt vaak uit de tropen waar het ten koste kan zijn gegaan van tropisch bos. Biologische kippen krijgen minder soja uit de tropen en meer voer uit de regio. Dat heeft allerlei voordelen: er hoeven geen tropische bossen gekapt te worden en water en mest voor de grond komt uit de regio. Daardoor wordt de bodem aan de andere kant van de wereld niet uitgeput om onze biologische kippen van voer te voorzien, én kunnen wij onze mest gebruiken op de akkers waar het voer geteeld wordt (dus: minder mestoverschot). Voor het voer van biologische kippen worden bovendien geen kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Biologische landbouw zorgt voor een beter landschap, meer biodiversiteit en een betere bodem. Zie biologisch eten.

Meer informatie

• De Stichting Blij met een Ei geeft informatie over de legpluimveehouderij (onder meer huisvesting, gezondheid en ei-weetjes).
• De Dierenbescherming zet zich in voor betere leefomstandigheden voor dieren in de bio-industrie, waaronder kippen.
• Wakker Dier richt zich op het afschaffen van de bio-industrie.