Eerlijk over houtstook

Met het koudere weer gaan de houtkachels en open haarden weer aan. Bij een houtvuur ontstaat er rook. In die rook zit fijnstof die ongezond is voor jezelf en anderen in je omgeving. Mensen kunnen daarvan astma, COPD, chronische bronchitis en longkanker krijgen. Daarnaast kan fijnstof ook hart- en vaatziekten veroorzaken of erger maken.

Houtstook is ongezond
Houtstook is ongezond voor iedereen. Het zorgt voor ongezonde lucht, niet alleen buiten maar ook binnen in je eigen huis. In houtrook zit onder andere fijnstof. Mensen die fijnstof inademen kunnen last krijgen van kortademigheid, luchtwegklachten en problemen met hart en bloedvaten. Soms moeten mensen een hoge dosis van hun medicijnen innemen doordat zij last hebben van de ongezonde lucht door houtstook.
Mensen met een longziekte (astma, COPD, bronchitis), ouderen en kinderen krijgen eerder gezondheidsklachten door de rook. Deze mensen kunnen benauwd worden, veel hoesten, of krijgen een (blijvend) slechtere longfunctie. Ook bij kleine hoeveelheden houtrook kunnen zij klachten krijgen.
Hoe werkt het met fijnstof?
Fijnstof is er in verschillende groottes. De deeltjes van de fijnstof van houtstook zijn vaak heel klein. Hoe kleiner de deeltjes, hoe schadelijker ze zijn. Ze kunnen dan namelijk dieper in de longen doordringen.
Fijnstofdeeltjes die kleiner zijn dan 10 micrometer worden PM10 genoemd. Als deeltjes gróter dan 10 micrometer zijn, blijven deze hangen in het snot in je neus en het slijm in je keel. Maar dat lukt niet bij deeltjes die kleiner zijn. Zo komen deeltjes van 2,5 tot 10 micrometer vooral in je bovenste luchtwegen. Fijnstofdeeltjes die kleiner zijn dan 2,5 micrometer komen diep in je longen terecht. De kleinste deeltjes kunnen zelfs in je bloedbaan terechtkomen en veel schade aanrichten.

Infographic: Waar komt fijnstof in het lichaam terecht
De Infographic toont een afbeelding van een hoofd en bovenlijf met longen. Per plek is aangegeven wat er met het fijnstof gebeurt.
1. Stofdeeltjes groter dan 10 micrometer: worden tegenhouden in keel en neus door snot en neushaartjes
2. Grover fijnstof tussen de 2,5 en 10 micrometer (PM2,5 - PM10): komt vooral terecht in de bovenste luchtwegen en wordt nagenoeg niet uitgeademd
3. Fijner fijnstof tussen de 0,1 en 2,5 micrometer (PM0,1 - PM2,5): 80% wordt uitgeademd, de resterende 20% dringt door in de longblaasjes
4. Ultrafijnstof (PM0,1): blijft volledig achter in de longblaasjes en kan tot in de bloedbaan doordringen

"Als longarts krijg ik altijd een beetje buikpijn bij het zien en ruiken van houtstook. De hoeveelheid fijnstof waar onze longen aan worden blootgesteld tijdens een avondje hout stoken is namelijk verre van gezond.Ismé de Kleer, kinderlongarts bij het Sint Franciscus Ziekenhuis


Over de campagne
Veel mensen vinden houtstook gezellig, maar het is ook ongezond. Milieu Centraal vindt het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de risico's. Bij het stoken van hout komt altijd fijnstof vrij. Mensen kunnen daar ziek van worden. Gemiddeld komt er bij een avondje stoken 28 gram fijnstof vrij uit de schoorsteen (gemiddeld 7 gram per uur, gedurende 4 uur). Dat is ongeveer een klein weckpotje vol. Hoe dat eruit ziet laten we zien in de campagne.
Ook in de woonkamer komt bij het stoken van hout meer fijnstof terecht dan je denkt. Met een experiment bij mensen thuis hebben we gemeten hoeveel fijnstof er in de woonkamer komt en hoeveel je daarvan inademt bij een avondje stoken. We hebben hiervoor een apparaat gebruikt dat nabootst hoeveel lucht je inademt en hoeveel fijnstof er dan in je longen terecht kan komen. Het resultaat zie je op de foto met de twee filters voor en na een avondje stoken.
Wil je precies weten hoe de metingen zijn opgezet, lees dan verder op de pagina over het experiment.

“Met onze kinderen hebben we duidelijke afspraken over roken en vapen. Maar met een avondje de houtkachel aan, brengen we net zo goed onze eigen gezondheid en dus ook de longen van onze kinderen in gevaar.”Gerdien Boon, moeder van gezin uit campagne

Vragen over gezondheid
Milieu Centraal geeft antwoord op de meest voorkomende vragen, omdat het belangrijk is dat je weet wat houtstook met de gezondheid van jou en de mensen om jou heen doet.
Wat vinden mensen op straat van houtstook?
Milieu Centraal is de straat op gegaan om mensen te vragen hoe zij denken over hun houtkachel en open haard. ‘Gezellig toch?’ Maar wat mensen niet weten is dat er gemiddeld 28 gram fijnstof uit de schoorsteen komt tijdens één avondje stoken, dat is bijna een klein weckpotje vol.

Vragen over andere vervuilers

Fijnstof (PM2,5) uitstoot van Nederlandse bronnen in 2023
- Consumenten houtstook sfeer binnen 23%
- Industrie en raffinaderijen 20%
- Zeescheepvaart 15%
- Consumenten overige bronnen 14%
- Overig verkeer en vervoer 11%
- Overig 10%
- Wegverkeer 7%
Bron: Rivm 2023.
Vragen over klimaat & duurzaamheid
Vragen over de campagne
“Mensen weten vaak niet hoe slecht houtstook is voor henzelf, hun gezin én voor hun omgeving. Deze campagne brengt dat goed in beeld. Belangrijk voor iedereen, en vooral voor de 1,2 miljoen mensen met een longziekte waarvan ruim 750.000 mensen direct gezondheidsklachten ervaren door houtstook.”Directeur Károly Illy van Longfonds
Meer informatie
- Lees meer over de gezondheidseffecten van houtstook in dit factsheet van het Longfonds.
- Tijdens windstil of mistig weer is het beter om de kachel uit te laten. Check voor je gaat stoken daarom altijd eerst de Stookwijzer
- Weten wat de luchtkwaliteit in jouw woonplaats is? Check je plek
Anderen keken ook naar
Het houtstookexperiment
In Nederland staan zo'n miljoen open haarden en houtkachels. De fijnstof (PM2,5) die bij een avond stoken vrijkomt is verschillend per stookapparaat. Uit...
Houtkachel en open haard
Een brandend haardvuur: veel mensen vinden het gezellig. Helaas is de rook ongezond voor jezelf en je omgeving. Wil je rekening houden met je buren? Laat...
Overlast van hout stoken
Kun je 's zomers niet in de tuin zitten omdat de buren aan het barbecueën zijn? Of komt 's winters de rook van een open haard even verderop bij jouw huis...