Monitor Duurzaam Leven 2025
Het onbenutte potentieel: draagvlak omzetten naar daadkracht
De Monitor Duurzaam Leven 2025 laat zien dat Nederland veel onbenut potentieel heeft om de klimaatdoelen te halen. De monitor laat zien dat er voor veel duurzame keuzes een groot draagvlak is: de meerderheid van de Nederlanders staat open voor driekwart van de impactvolle keuzes die mensen kunnen maken, terwijl gemiddeld zo’n 20% van die duurzame keuzes ook daadwerkelijk wordt gemaakt. Er ligt dus een aanzienlijk gat tussen willen en doen. Als dit draagvlak wordt benut, kan dat binnen vijf jaar minimaal 1,9 megaton CO₂-reductie per jaar opleveren. Dat is vergelijkbaar met de besparing wanneer iedereen elke dag 6 minuten minder lang doucht.
Nieuwe inzichten in woningverduurzaming en netcongestie
De Monitor Duurzaam Leven 2025 bevat nieuwe modules ten opzichte van de meting in 2023 over onder andere woningverduurzaming en netcongestie. Er is in kaart gebracht wat het gedrag en draagvlak van huiseigenaren is om hun woning vergaand te verduurzamen met een pakket aan maatregelen, in plaats van losse stappen. De resultaten tonen per woningtype en maatregel waar kansen liggen en waar drempels worden ervaren. Voor het eerst is ook gekeken naar zorgen over het volle stroomnet. Het blijkt dat een ruime meerderheid bereid is om hun energieverbruik hieraan aan te passen: zo’n 70% staat open om apparaten buiten piekmomenten te gebruiken en ongeveer 60% van de elektrische-autobezitters staat open om de auto buiten piektijden te laden. Dit biedt kansen voor versnelling van de energietransitie.
De monitor maakt zichtbaar dat motivatie geen probleem is, maar dat mensen vastlopen op prijs, gemak en omstandigheden. De transities vragen daarom om systeemverandering die duurzame keuzes vanzelfsprekend maakt.
Sociaal kantelpunt: zichtbaar maken van stille meerderheid
De overgang naar een duurzame samenleving is niet alleen een technische opgave, maar juist een sociale. De monitoring toont inmiddels al sinds 2021 aan dat er in de meerderheid draagvlak is om duurzamere keuzes te maken, maar in de meting van 2025 blijkt dat elkaars bereidheid hiervoor fors wordt onderschat. Dit kan leiden tot self-silencing: mensen houden hun duurzame voorkeuren voor zich, uit de misvatting dat minder anderen ervoor open zouden staan. Deze misperceptie werkt als een rem op gedragsverandering: als mensen denken dat anderen niet meedoen, voelen ze minder de neiging om zelf stappen te zetten.
Over de Monitor
De Monitor Duurzaam Leven wordt tweejaarlijks uitgevoerd door Milieu Centraal in samenwerking met Motivaction. In mei 2025 vulden meer dan 4.000 Nederlanders een vragenlijst in over hun gedrag, bereidheid en keuzes rond energie, mobiliteit, voeding en spullen. De resultaten zijn representatief voor de Nederlandse bevolking.
De monitor geeft inzicht in de kloof tussen houding en gedrag, en brengt sweetspots (grote kans op gedragsverandering) en bottlenecks (hardnekkige drempels) in kaart. Deze inzichten helpen bij communicatie, beleid en interventies gericht op duurzaam gedrag.
Wat is nieuw ten opzichte van 2023?
De editie van 2025 bevat voor het eerst thema’s als dataverkeer en financiële keuzes (banken en verzekeringen) en een uitgebreide module over woningverduurzaming. Nieuw is ook het onderzoek naar netcongestie en de bereidheid van huishoudens om hun energieverbruik aan te passen aan piekmomenten. Daarnaast beschrijft de monitor voor het eerst de psychologische mechanismen self-silencing en pluralistic ignorance, die helpen verklaren waarom gedrag soms achterblijft bij motivatie.
Belangrijkste inzichten 2025
-
Breed draagvlak, maar beperkte actie
De meeste Nederlanders willen duurzamer leven, maar vooral bij gedragingen met de grootste klimaatimpact – zoals minder vlees eten, minder vliegen of woningverduurzaming – stokt de verandering. Veelvoorkomende duurzame gewoonten zoals afval scheiden hebben juist relatief weinig impact. Daardoor blijft de daadwerkelijke CO₂-reductie achter bij het potentieel dat in de samenleving aanwezig is.
-
Recordaantal bottlenecks
In 2025 zijn meer cruciale gedragingen met grote impact geïdentificeerd dan in eerdere edities. Vooral binnen mobiliteit blijven prijs, infrastructuur en gehechtheid aan de eigen auto grote barrières. Ook bij voeding en wonen is extra beleid nodig om duurzame keuzes haalbaarder te maken.
-
Sociale factoren tellen
Veel Nederlanders onderschatten hoe bereid anderen zijn om duurzaam te leven en houden hun eigen voorkeuren stil. Dat belemmert de zichtbaarheid van draagvlak en kan de normverschuiving vertragen. Door het stille draagvlak zichtbaar te maken, kan een sociaal kantelpunt ontstaan dat verandering versnelt.
-
Meer steun voor beleid
De meerderheid van de Nederlanders vindt dat de overheid meer mag doen om duurzaamheid af te dwingen. Ook als maatregelen henzelf raken, is er groeiende steun voor eerlijk en duidelijk klimaatbeleid. Dit laat zien dat burgers bereid zijn mee te bewegen, mits beleid voorspelbaar en rechtvaardig is.