Een verbouwing of nieuwbouw huis is een goed moment voor natuurinclusieve maatregelen. Zodra je plannen hebt met buitenmuren, gevels, schuren of daken is dat een kans voor het ondersteunen van de levende natuur in je omgeving. Dat gaat nog een stap verder dan de regels in de Omgevingswet. Die regels zijn er namelijk voor om verlies van natuur te voorkomen. Bij natuurinclusieve maatregelen doe je iets extra's voor de natuur.

Denk bij duurzaam verbouwen ook aan oplossingen zoals nestkasten voor vleermuizen en vogels, een groen- of bruin dak, een groene gevel en voorzieningen voor insecten. Dat is heel belangrijk want het gaat niet goed met de natuur in Nederland en door te denken aan de natuur bij je verbouwing help je de biodiversiteit herstellen.

Natuurinclusieve maatregelen

Kansen voor bestaande bouw

Ideale verbouwingen voor natuurinclusieve maatregelen zijn klussen waarbij de buitenkant van je huis verandert. Denk aan een aanbouw, een dakkapel, gevelbekleding, isolatie en dakwerkzaamheden. Houd bij je plannen voor deze verbouwingen vanaf het begin rekening met natuurinclusieve maatregelen, vraag advies bij de gemeente en kies een aannemer met ervaring in natuurinclusief bouwen.

Zonder verbouwing

Zelfs zonder verbouwplannen kun je diverse natuurinclusieve maatregelen nemen, zoals het plaatsen van nestkasten of het vergroenen van je gevel.

Ook voor huurders

Ook als huurder kun je bijvoorbeeld nestkasten ophangen. Ga dan voor maatregelen die je eventueel weg zou kunnen halen mocht dat nodig zijn. Veel dieren die gebruik maken van nestkasten zijn honkvast. Probeer ervoor te zorgen dat je maatregelen mogen blijven als je vertrekt. En overleg met je verhuurder wat er mogelijk is om het huis samen natuurinclusiever te maken. 

Vergeet je tuin niet

Natuurinclusieve maatregelen voor je huis gaan hand in hand met de omgeving. Ga dus voor een groene tuin waarin voldoende voedsel en water is te vinden. Probeer bij je tuinontwerp rekening te houden met de soorten die je een plek geeft met nestplekken in je huis. 

Kansen voor nieuwbouw

Het is belangrijk om bij de beginfase van je bouwplannen te kijken naar de mogelijkheden om de natuur te ondersteunen. Check of je gemeente of projectontwikkelaar actief inzet op natuurinclusief bouwen en welke informatie zij hierover kunnen geven. Zo kun je ontdekken welke soorten in jouw wijk het beste kunnen worden ondersteund, of er subsidies beschikbaar zijn en of er een puntensysteem is waar je rekening mee moet houden bij bijvoorbeeld het verkrijgen van vergunningen.

Welke maatregel voor de natuur de beste keuze is, hangt af van welke soorten het kwetsbaarst zijn in jouw omgeving. Daarbij is de uitdaging om het bouwtechnisch te laten passen bij je eigen woonwensen en de woonwensen van de specifieke diersoorten. Ook de ligging van de woning ten opzichte van water en groen is van belang. Als je een tuin hebt, is het belangrijk dat je voor een groene tuin gaat.

Controleer of de architect, aannemer en uitvoerder rekening houden met natuurinclusief bouwen. Soms is natuur opgenomen in het ontwerp, je kunt erover lezen op de website of een vraag stellen aan het bedrijf.

Ecologische quickscan

Voor een advies over welke maatregelen het best kunnen worden ingezet, kun je advies inwinnen bij een ecologisch expert. Vaak heeft de gemeente bij een nieuwbouwwijk een ecologische quickscan uitgevoerd. Je kunt deze resultaten opvragen. Zo weet je al meteen welke soorten van nature voorkomen in het gebied waar de woning komt te staan.

Vogelvriendelijk verbouwen

Ga je voor veel ramen of heb je al enorme ramen? Voorkom dan dat vogels tegen het raam vliegen met raamstickers aan de buitenzijde van het raam. Gebruik de noordelijke of oostelijke zijde van de woning voor mogelijke nestplekken om oververhitting te voorkomen, of zorg voor schaduw.

Let op de soort vogel

Het hangt van de vogelsoort af wat een passende verblijfplaats is. Voor beschermde soorten zoals de gierzwaluw, spreeuw en huismus kun je op maat gemaakte kunstnesten, neststenen of nestkasten vinden. 

Geef vogels een veilig nest

Wil je vogels een goede nestplek bieden? Zorg dan voor voldoende bomen en groen in je omgeving en plaats de juiste nestkast op de goede plek.

• Zorg dat de afmetingen kloppen voor de vogel die je een huis wilt geven.
• Hang de kast stevig en hoog genoeg op, zodat jagende katten er niet bij kunnen.
• Plaats meerdere kasten bij elkaar voor voor koloniebroeders zoals de huismus, spreeuw en de zwaluw.
• Ophangen doe je in het najaar, voordat het broedseizoen begint. Dan kunnen de vogels wennen.
• Schoonmaken is niet nodig. Als je toch graag wilt schoonmaken dan is het najaar de beste tijd. Gebruik alleen warm water en een borstel.
• Vermijd hout dat is behandeld met chemicaliën en schilder de nestkast niet.
• Bij inmetselen voorkom je koudebruggen door de kast iets uit de muur te laten steken, of met extra isolatie aan de achterkant.

Bekijk ook deze tips voor vogels in je tuin. En let op dat de vogel die je wilt verwelkomen in een nest in de omgeving ook voedsel kan vinden.

Hoe plak je raamstickers?

Raamstickers redden vogels. Als je ze goed plakt voorkomen de stickers dat een vogel tegen het raam vliegt. Belangrijk want een botsing kan fataal zijn voor vogels. Het kost je rond de 5 euro per vierkante meter raamoppervlak en je bent ongeveer 30 minuten bezig om netjes te plakken. Raamstickers zijn dan ook een betaalbare en snelle oplossing om vogels te helpen.

Het is belangrijk om eerst te bepalen op welke ramen raamstickers nodig zijn. Begin met ramen in de buurt van bomen en hogere struiken omdat de kans daar groter is dat er een vogel tegenaan vliegt. Ramen boven de 12 meter hoogte hoef je niet te plakken.

Bereken daarna hoeveel stickers nodig zijn. Het ligt er hierbij aan hoe groot het raam is. Stickers moeten niet meer dan 30 cm uit elkaar moeten worden geplaatst. Je kunt de stickers vinden in verschillende winkels, zowel online als in tuincentra.

Zorg ervoor dat je de stickers aan de buitenkant van het raam plaatst. Dit is effectiever dan aan de binnenkant, omdat ze zo de spiegeling van de ramen tegengaan en vogels helpen om de ramen te herkennen.

Ingang voor insecten

Insecten maken graag gebruik van kleine gaatjes, spleten en kieren in de gevel en het dak van een huis als nest- en verblijfplaats. Als je materialen kiest met veel hobbeltjes en kleine gaatjes (reliëf) hebben insecten daar baat bij.

Met een bijensteen help je een kwetsbare soort, zoals de rosse metselbij. De steen kan je ophangen, neerzetten of inmetselen en vraagt geen onderhoud. Je kan ook kiezen voor een insectenhotel. Ook maken insecten graag gebruik van een dak van stro.

Bekijk ook deze tips voor een insectvriendelijke tuin te maken

Vriendelijk voor vleermuizen

Vleermuizen verblijven graag onder dakpannen, in een spouwmuur en in andere plekken met genoeg ruimte. Ze moeten daar goed in en uit kunnen vliegen. Omdat vleermuizen beschermde dieren zijn, moet je bij een verbouwing voorkomen dat je dit soort ruimtes dichtmaakt of dat vleermuizen niet meer binnen kunnen komen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het aanbrengen van spouwmuurisolatie.

Je bent dus verplicht om bij bestaande bouw vleermuisverblijven te behouden bij renovatie. Heb je een ontheffing dan moet je vleermuizen de tijd geven om nieuwe plekken te accepteren. Onthoud dat een grotere behuizing altijd beter is. Je kunt er ook voor kiezen nieuwe vleermuisverblijven te creëren in of aan de gevel, of bijvoorbeeld in de schoorsteen.

Minimaal 3 meter hoogte

Als het mogelijk is kun jij bij nieuwbouw aan de bouwer meegeven dat je een plek voor vleermuizen wilt. Een geschikte ruimte kun je maken in dakoverstekken met toegangsopeningen op minimaal 3 meter hoogte. Aan je gevel of op hoge plekken bij bomen kun je vleermuiskasten ophangen. Overstekende dakpannen of invliegopeningen onder de nokvorst bieden toegang tot de ruimte onder dakpannen.

Sierschoorstenen en spouwmuren kunnen dienen als verblijfplaatsen. Zorg voor ruwe wanden waar vleermuizen zich kunnen vasthouden bij het landen en aan de binnenkant. Ruimtes achter boeiboorden, windveren, loodslabben en gevelbetimmering kunnen geschikt zijn.

Hang vleermuiskasten op de juiste manier op. Daarvoor moet je letten op de afmetingen en plaatsing, afhankelijk van het type verblijf. Zorg voor een vrije uitvliegroute, vermijd de volle zon en zorg dat ze buiten het bereik van katten hangen. Je kunt vleermuiskasten beter vrij laten van gevelgroen, dat vinden vleermuizen niet prettig.

Vleermuizen houden van donker

Voor vleermuizen kun je ’s nachts beter zo min mogelijk licht rond je huis laten schijnen. Ga dus voor minimale verlichting die zo zwak mogelijk schijnt. Voorkom fel en flitsend licht op hoogte. Kies voor verlichting die van boven boven naar beneden schijnt en plaats de verlichting liefst zo laag mogelijk. 

Vleermuizen tegen plagen

Alle vleermuizen in Nederland zijn insecteneters. Volgens schattingen eet een gemiddelde vleermuis zeker 1000 insecten per nacht. Vleermuizen helpen dus om plagen te voorkomen. Ze eten vooral muggen, nachtvlinders (motten), rupsen (waaronder de eikenprocessierups), spinnen, vliegen en kevers.

Het wisselt per vleermuissoort welk insect de voorkeur heeft op het menu. Grootoorvleermuizen eten bijvoorbeeld graag nachtvlinders, franjestaarten smullen van rupsen en spinnen en het grootste deel van het dieet van watervleermuizen bestaat uit muggen. Een dwergvleermuis eet ongeveer 1000 muggen, kevers en motten per nacht. Dat scheelt niet alleen minder muggenbulten, jeuk én slapeloze nachten. Vleermuizen helpen ook met het voorkomen van plagen in de landbouw. Zo hoeft er minder gebruik gemaakt te worden van chemische bestrijdingsmiddelen.

Een groen of bruin dak

Met een groen of bruin dak kies je voor begroeiing op je dak en daarmee help je de natuur. Er kunnen dieren leven en eten vinden. Sedumdaken zijn het bekendste groene dak, maar alle daken met begroeiing helpen de natuur. Het maakt voor de natuur uit wat voor soort planten je kiest. Hoe meer inheemse soorten, hoe meer dieren en insecten je helpt met je dak, des te beter het is voor de biodiversiteit. Vind meer tips voor je groene dak.

Bruin dak

Bij een bruin dak worden er geen planten ingezaaid of geplant, maar mogen de planten uit een bodemlaag groeien. Met die bodemlaag verplaats je een stukje braakliggend terrein - met alle dieren en planten die daar graag huizen - naar je dak. Omdat je een laagje (bruine) aarde op het dak legt, noem je dat een 'bruin dak'. Bruine daken zijn goed voor vogels die op zanderige grond broeden en voor insecten die zich thuis voelen in de bodemlaag op het dak.

Groene gevel

Groene gevels zijn begroeide buitenmuren van een woning. Je kunt ze redelijk makkelijk aanleggen en zo ben je natuurinclusief bezig. Met een groene gevel draagt je huis bij aan klimaatadaptatie, een gezondere leefomgeving en meer biodiversiteit. Zorg wel dat je je groene gevel op de juiste manier aanlegt. Klimplanten kunnen je gevel beschadigen als je in een oud huis woont of schade hebt aan je voegen. Dit kan je oplossen door een rooster vast te maken aan de gevel, waar de planten aan kunnen groeien. Wil je weten hoe je een groene gevel aanlegt? Bekijk dan het stappenplan.

Geveltuin

De simpelste variant van een groene gevel is een geveltuintje: een strook groen die je zelf makkelijk kunt aanleggen met behulp van dit stappenplan. Eigenlijk haal je dan alleen wat tegels uit de grond en laat daar de juiste planten groeien. Bij een iets ingewikkeldere geveltuin bouw je ook een rasterwerk dat wordt aangebracht op de gevel om zo een groene gevel te laten groeien. En ga je nog een stap verder dan groeien de planten in een voorzetgevel die bestaat uit bakken waarin de planten wortelen. Je kunt het zo ontwerpen dat er een compleet irrigatiesysteem vanuit het dak zorgt voor water voor het groen.

Vragen over natuurinclusief verbouwen