Fabels over lampen

Een vrouw vervangt haar gloeilamp voor een ledlamp.
Over energiezuinige en ouderwetse lampen doen veel fabels de ronde. Milieu Centraal houdt de beweringen tegen het licht en legt uit waarom een fabel niet of slechts een beetje waar is.

Fabel 1: zuinige lampen zijn duurder

Het klopt dat een zuinige ledlamp in de winkel soms meer kost dan een halogeenlamp, maar gelet op de stroomkosten en de levensduur is het een fabel en ben je met een zuinige led veel goedkoper uit. Zo gaat een ledlamp wel 15.000 branduren mee, terwijl een gloeilamp maar 1.000 uur brandt. Je moet dus eigenlijk de aanschafkosten van één ledlamp vergelijken met die van vijftien gloeilampen.

Daarnaast bespaar je zoveel stroom, dat je de aanschafkosten in minder dan een jaar hebt terugverdiend. De ledlamp bespaart daarna nog ongeveer 30 jaar elk jaar een paar euro. Een 4,5 Watt ledlamp (400 – 500 lumen) kost per jaar € 0,55 aan stroom, terwijl een gloeilamp van 40 Watt in die zelfde tijd € 5 kost. Al na 290 branduren is de energie die het kost om een ledlamp te maken terugverdiend. Het is dus al snel véél beter voor het milieu en goedkoper om een ledlamp te gebruiken.

Fabel 2: kwik in spaarlamp en tl-lamp slecht voor milieu

In spaarlampen en TL-lampen zit een klein beetje kwik. Maar het is een fabeltje dat ze daarom veel slechter zijn voor het milieu dan andere lampen. Als de spaarlamp wordt ingeleverd zoals het hoort (bij de gescheiden inzameling) dan komt het kwik niet in het milieu. Belangrijker is dat andere lampen indirect ook kwik opleveren. Bij de productie van elektriciteit uit kolen komt namelijk kwik vrij.

Milieu Centraal heeft voor alle lampsoorten doorgerekend hoeveel kwik er vrijkomt tijdens de hele levensduur. De kwikuitstoot van ledlampen is het laagst. De spaarlamp, de gloeilamp en halogeenlampen leveren uiteindelijk ongeveer evenveel kwik op. In verband met de kleine hoeveelheid kwik moet je wel maatregelen nemen mocht een spaarlamp of tl-lamp onverhoopt vallen en breken.

Fabel 3: werkende gloeilampen weggooien is zonde

Het is niet milieubelastend om een werkende gloeilamp al te vervangen door een zuinige ledlamp. De gloeilamp verspilt stroom en zorgt daardoor juist voor onnodige milieubelasting. De extra milieubelasting die ontstaat doordat je de gloeilamp weggooit en een nieuwe ledlamp moet worden gemaakt, is laag vergeleken met de milieuwinst door de grote energiebesparing met ledlampen.

Fabel 4: gloeilamp verwarmt huis

De warmte die een gloeilamp uitstraalt helpt mee om je woning te verwarmen, maar het is niet efficiënt. De energie die het kost om de gloeilamp te laten branden moet worden opgewekt in een elektriciteitscentrale en het rendement is dan slechts 65 procent. Ter vergelijking: centrale verwarming met hr-ketel heeft een rendement van 92 procent of hoger. Bovendien zit een lamp vaak niet op een plaats waar je de warmte ook nuttig gebruikt, zoals aan het plafond.

Fabel 5: ledlamp is niet dimbaar

Hoewel een standaard ledlamp meestal niet dimbaar is, zijn er wel degelijk dimbare ledlampen te koop. Dit staat aangegeven op de verpakking. Je dimmer moet wel geschikt zijn. Sommige dimmers werken bijvoorbeeld vanaf 50 W en dan kun je alleen onzuinige lampen branden. Bij vervangen van de lampen door dimbare ledlampen, kun je uitproberen of de dimmer werkt. Werkt die niet, dan kun je hem alsnog vervangen.

Sommige 230 V ledlampen zijn dimbaar zonder dat een dimmer nodig is. Ze hebben meerdere standen ingebouwd die te bedienen zijn door de schakelaar enkele keren aan- en uit te schakelen.

Fabel 6: ledlamp bestaat niet in dat formaat

Omdat het aanbod van ledlampen in sommige winkels nog niet zo uitgebreid is denken veel mensen onterecht dat er maar een paar soorten ledlampen bestaan. Het kan voorkomen dat er geen led bestaat, maar meestal is het een fabel dat er geen ledvariant mogelijk is. Er bestaan ledlampen in heel veel formaten en voor de meeste armaturen (ook de kleine halogeenlampen).

Fabel 7: ledlamp zorgt voor slaapproblemen

Dit is een fabel omdat gewone ledverlichting geen andere invloed heeft op je slaap dan andere verlichting. Je kunt dus gerust onzuinige lampen op je slaapkamer vervangen door ledlampen. Wel laat onderzoek zien dat het licht van de tv en tablet de slaap negatief beïnvloedt. Deze (led)beeldschermen geven relatief veel blauw licht af, terwijl het witte licht van ledlampen vergelijkbaar is met de kleurtemperatuur van een gloeilamp.