Een levend gazon is een verrijking voor je tuin en milieuvriendelijker dan tegels of kunstgras. Dat begint al bij het aanleggen: een grasveld zaaien belast het milieu minder dan een terras of kunstgrasveld maken. En in je gazon kan water goed wegzakken, plus dat het gras de omgeving koelt bij hitte. Daar staat tegenover dat je gazon water en soms ook voeding nodig heeft, maar met de slimme tips kun je die impact beperken. Voor de biodiversiteit mag je het langer laten groeien. Als er ook andere planten tussen het gras mogen groeien zullen er meer soorten dieren zoals bijen en andere insecten een thuis vinden. Langer gras is ook minder gevoelig voor droogte en je hoeft minder vaak te maaien.

Tips voor écht groener gras

Voor de natuur is wilder gras groener dan een egale strakke mat.

Van biljartlaken naar levendig

Bespaar jezelf een hoop werk door niet meer te streven naar een grasmat die lijkt op een biljartlaken. Ga voor levendig gras en beschouw andere soorten planten en bloemen zoals klaver en paardenbloemen als een verrijking in plaats van onkruid. Voor meer leven in je tuin kun je een deel van je grasveld langer laten groeien. Dan kunnen daar planten en bloemen groeien en beestjes leven. Kies bijvoorbeeld steeds een ander stuk om over te slaan met maaien.

Bij het inzaaien kun je meteen al bloemzaad van inheemse bloemen door het graszaad mengen. En maak paden van inheemse bodemdekkers. Een wilder grasveld betekent meer leven (biodiversiteit) in je tuin. Het scheelt een hoop gedoe want je hoeft minder vaak te maaien en kunt plantjes laten zitten tussen het gras. Zelfs een kale plek in je gazon is geen probleem, daarmee doe je bijen een plezier.

Minder maaien, meer leven

In het seizoen is maaien goed voor je gazon: doordat het gras niet te hoog groeit kan licht er nog steeds bijkomen en blijft het gras gezond. Maar voor de biodiversiteit is het beter om minder vaak te maaien: iedere keer als je maait, verdwijnen de bloemen die planten nodig hebben om zich voort te planten en insecten zoals bijen nodig hebben als voedsel.

In plaats van iedere week maaien hoef je voor levendig gras maar 1 keer in de 3 of 4 weken te maaien. Minder vaak kan zelfs ook. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor lentebloemen in een voorjaarsweide, waarbij je tot half juli helemaal niet maait. Of je kiest ervoor de zomerbloeiers te laten staan in een zomerweide, waarbij je één keer maait eind maart en dan wacht met maaien tot half augustus. En sla bij iedere toerbeurt een stukje gras over bij het maaien. Dat stukje dient als toevluchtsoord voor insecten en planten.

In normale omstandigheden kun je bij het maaien het beste een hoogte van minimaal 3 cm aanhouden, anders droogt het gras gemakkelijk uit. Is het langdurig droog weer of ligt je gazon in de schaduw, houd dan minimaal 5 cm aan. Langer gras houdt het vocht beter vast en wordt minder snel geel bij droogte dan kortgemaaid gras.

Laat een beetje maaisel liggen

Heb je een kleine hoeveelheid maaisel? Dan kun je het maaisel gewoon laten liggen en het dient zo meteen als voeding voor het gras, hierdoor heb je minder mest nodig. Grote hoeveelheden maaisel kunnen het gras echter verstikken; die kun je beter op de composthoop of in de gft-bak gooien. Om diertjes de kans te geven om te vluchten kun je het maaisel beter pas een dag later weghalen. Wordt het de composthoop, meng het dan met andere organische materialen.

Met de hand of elektrisch?

Handmatig maaien is beter voor het milieu dan het gebruik van een grasmaaimachine. Is handmatig maaien niet mogelijk? Dan kun je beter een elektrische maaimachine gebruiken dan een benzinemaaier. Beide soorten maaiers kosten energie, maar een benzinemaaier veroorzaakt bovendien veel stank en lawaai.

Robotmaaier gevaarlijk voor egels

Pas op voor dieren voor je gaat maaien. Omdat egels en egelnestjes 's nachts gevaar lopen adviseert de egelbescherming om de grasmaairobot alleen overdag aan te zetten.

Graszaad of grasmat?

Kies een geschikte plaats uit voor jouw gazon. Een gezonde grasmat heeft voldoende zonlicht nodig en een luchtige, humusrijke ondergrond die (hemel)water goed kan verwerken. Onder bomen winnen onkruid en mos het door de schaduw makkelijk van je gazon; kies voor deze plekken schaduwgras dat het juist goed doet op deze plekken.

Zelf gras inzaaien

Bij de teelt van kant-en-klare graszoden worden veel water, bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Zelf gras zaaien is milieuvriendelijker en ook nog eens goedkoper. Bescherm je net ingezaaide gazon wel tegen vogels, bijvoorbeeld met een vogelschriklint.

Biologische graszaadmengsels

Je kunt kiezen uit verschillende graszaadmengsels. Kies bij voorkeur voor biologisch geteelde zaden. Voor gazons waarop veel gelopen of gespeeld wordt, is sterker gras nodig dan voor een siergazon. Ook voor in de schaduw zijn er speciale grasmengsels. Krijgt het gras na verloop van tijd kale of bruine plekken, dan kun je die weer dicht laten groeien door graszaad te zaaien en er wat compost(water) over te verdelen. Je kunt ook kiezen voor graszaden waar al (inheemse) bloemenzaden doorheen zijn gemengde (bloemrijk grasland), of zelf bloemzaad voor weidebloemen zoals klaver door het graszaad mengen.

Slim water sproeien

Een gazon heeft vooral in het eerste jaar extra water nodig. Daarna zijn de wortels lang genoeg om het water in de grond te bereiken. Je hoeft de tuin dan alleen te sproeien in droge periodes.

Sproei niet 's avonds

Sproei bij voorkeur ’s ochtends vroeg als de zon nog niet fel schijnt. ’s Avonds sproeien levert een nat en dus schimmelgevoelig grasveld op. In felle zon verdampt het water te snel. Meer over watergebruik in de tuin lees je op water besparen in de tuin.

Bemesten en kalk

Het is niet altijd nodig om je gazon te bemesten, zeker niet als je maaisel regelmatig als mulch laat liggen. Wil je toch bemesten, kies dan voor organische meststoffen (compost en dierlijke mest) in plaats van kunstmest en gebruik niet te veel mest. Overtollige mest verontreinigt de bodem en het grond- en oppervlaktewater. Organische mest geeft zijn voedingsstoffen langzaam af aan de bodem, waardoor ze minder snel in het grondwater terechtkomen. Er bestaan ook speciale gazonmestmengsels met zo’n werking; daarin worden echter soms bestrijdingsmiddelen verwerkt. Grasmengsels met bestrijdingsmiddelen kun je beter niet kiezen.

Compost met keurmerk

Ook voor het gazon is compost geschikt: strooi het uit in een dun laagje. Er zijn verschillende keurmerken voor compost, zie onze Keurmerkenwijzer.

Voorkom onkruid en mos

Gaatjes prikken in het gras

Je kunt het gras ‘verluchten’ door met een riek of prikrol gaten in de bovenlaag te prikken. Zo verbetert de lucht- en waterhuishouding rond de wortels. Ook verticuteren kan helpen: dat is het verwijderen van mos en afgestorven grasresten. Hiervoor zijn speciale verticuteerharken te huur, leen of koop.

Zuurgraad op peil

Het is normaal om na de winter een beetje mosvorming in je gazon te hebben. Een deel hiervan verdwijnt vanzelf door de lente- en zomerzon. Je voorkomt mosvorming behalve door doorluchting en zon, door de bodem minder zuur te maken met kalk.

Toch last van onkruid?

Als je last hebt van bepaalde soorten planten, dan kun je deze met de hand verwijderen. Mos en onkruid gedijen slecht in een dichte grasmat. Maai je gras daarom niet te kort (zeker niet voor de winter) en zorg dat je de bodem luchtig houdt. In een luchtige bodem groeien de graswortels beter en groeit mos minder goed.

Meer informatie

Je vind nog veel meer informatie over tuinieren zonder chemische bestrijdingsmiddelen op het breed gedragen informatieplatform OnkruidVergaat.nl en Delevendetuin.nl. Of kijk op de site voor natuurlijk tuinieren van de Avvn.nl.