In Nederland wonen meer dan 3 miljoen katten. Deze katten doen deels buiten hun behoefte (dat geeft overlast) en voor de rest binnen op de kattenbak. De kattenbakvulling die hiervoor nodig is bepaalt gemiddeld 7% van de jaarlijkse milieubelasting van een kat, voer heeft de grootste impact. Hoe ga je duurzaam om met kattenbakvulling?

Tips kattenbakkorrels en milieu

Kattenbakvulling en het milieu

Wie een kat heeft, gebruikt jaarlijks een flinke hoeveelheid kattenbakvulling. Hoeveel dit precies is, hangt af van je kat (hoeveel poept en plast hij) en of hij ook buiten zijn behoefte kan doen, het soort kattenbakvulling en hoe vaak je de bak verschoont. Naar schatting gebruikt een gemiddelde Nederlandse kat 50-100 kg kattenbakvulling per jaar. De milieubelasting van kattenbakvulling is afhankelijk van het soort korrel (productie, afvalscenario), de herkomst (transportafstand) en het verbruik.

Wat zit er in kattenbakkorrels?

Je kunt kattenbakkorrels indelen in 2 soorten: kattenbakvulling van hernieuwbare grondstoffen (hout, papier, plantenvezels) en kattengrit gemaakt van minerale vulling (zoals bentoniet, sepioliet, attapulgiet, gasbeton en silica gel). Beide soorten vulling hebben voor- en nadelen voor het milieu.

Kattenbakkorrels van minerale grondstoffen

Kattenbakkorrels van mineralen zijn gemaakt van grondstoffen die opraken. De mineralen voor de vulling komen uit mijnen en dat heeft impact op het landschap. Soms nemen fabrikanten maatregelen om het landschap te herstellen als de mijn opgebruikt is. Verder kost het transport van de korrels vanuit de mijngebieden naar Nederland energie. Een ander nadeel van mineralen is dat het niet verbrandt in de vuilverbranding, waardoor het de afvalberg vergroot. Van de kattenbakvulling met mineralen is bentoniet klontvormend en sepioliet, attapulgiet, silica gel niet.

Silica gel korrels staan bekend om hun zeer hoog absorberende vermogen. De productie van silicagel uit China heeft echter een zeer hoge klimaatbelasting (20x hoger dan gemiddeld) door de grote hoeveelheid steenkool die gebruikt wordt bij de fabricage. Op de verpakking van kattenbakvulling staat helaas meestal niet uit welk land de korrels komen.

Kattenbakvulling van hernieuwbare grondstoffen (hout, papier enz)

Je kunt ook kattenbakvulling gebruiken van hout, (gerecycled) papier, stro of maïsstengels. Dit zijn hernieuwbare grondstoffen: je kunt ze steeds opnieuw aanplanten. Korrels uit duurzaam beheerde bossen of uit restproducten van de hout- of papierindustrie komen niet van grondstoffen die opraken. Maar ze 'concurreren' wel met andere (hoogwaardigere) toepassingen: ze hadden ook gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld houtpellets of veevoer.

Kattenbakvulling dat is gemaakt van snippers hout, maïsstengels of tarwestengels is klontvormend. Pellets (kleine staafjes) van hooi, papier of hout vormen geen klonten. Kattenbakvulling van hernieuwbare grondstoffen verbrandt in de afvalverbrandingsinstallatie en zorgt dus niet voor een grotere afvalberg.

De milieubelasting voor transport hangt af van het land waar de grondstoffen vandaan komen. Producten uit Zuid- of Oost-Europa of van overzee (Noord-Amerika) hebben een hogere milieubelasting door transport dan producten uit Nederland of Duitsland. Maar vaak staat niet aangegeven waar de korrels vandaan komen.

Klontvormend of absorberend

Klontvormende kattenbakvulling klontert samen als het nat wordt. Hierdoor kun je de vieze vulling (met plas of poep) makkelijk wegscheppen en hoef je niet de hele bak te verschonen. Hoe fijner de korrel, hoe beter dit effect en hoe zuiniger in gebruik. Niet-klontvormende kattenbakvulling klontert niet samen als het nat is, maar absorbeert urine en vocht uit de ontlasting. De uitgedroogde ontlasting schep je er eenvoudig uit. Als de niet-klontvormende korrels verzadigd zijn, moet de kattenbak in zijn geheel verschoond worden. Het hangt van het absorptievermogen van de korrels af hoe snel ze verzadigd zijn.

Milieu-impact per type kattenbakvulling

Op de meeste verpakkingen staat uit welke grondstoffen de kattenbakvulling bestaat. De tabel zet de milieubelasting van verschillende soorten kattenbakvulling naast elkaar. Korrels van silicagel hebben een intensieve industriële bewerking ondergaan.

De beste milieukeuze

Bovenstaande tabel laat zien dat hernieuwbare kattenbakvulling (met name hout, mais- en tarwestengelsnippers) een goede milieukeuze is. Wel moet opgemerkt worden dat de grondstoffen kunnen concurreren met andere toepassingen als energieopwekking (bv houtpellets) of veevoer (bv mais). Slechtst uit de bus voor het milieu komt het minerale niet-klontvormende silicagel uit China.

Kattenbakvulling weggooien

Kattenbakvulling hoort na gebruik in de vuilnisbak bij het restafval. Gooi het dus niet in de gft-bak: op de verpakking staat vaak te weinig informatie waardoor je niet zeker weet of de vulling volledig composteerbaar is. In kattenbakvulling van bijvoorbeeld hout, papier en maïs kan zelfs drukinkt of schadelijke stoffen zitten die niet in compost thuishoren.

Spoel kattengrit ook niet door de wc. De riolering kan verstopt raken. Gebruikte vulling van papier kan niet bij het oud papier, omdat het vies is. Gooi vuil kattengrit nooit op de eigen composthoop of in de tuin: er kunnen ziekteverwekkers (bijvoorbeeld toxoplasmose) in zitten.

Meer informatie

Het Landelijk Informatiecentrum Gezelschapsdieren heeft veel informatie over katten, ook over de kattenbak: LICG.