Een keurmerk voor duurzaamheid stelt eisen aan milieu, dierenwelzijn en/of sociale aspecten rondom mens & werk. Als de productie van bijvoorbeeld een voedselproduct aan die eisen voldoet, kan de producent gecertificeerd worden. Het keurmerk mag dan op de verpakking staan en de producent betaalt onkosten voor het beheer van het keurmerk; een keurmerk mag niet winstgevend zijn.

Bij een goed, betrouwbaar keurmerk controleert een onafhankelijke instantie of de producent voldoet aan de door de keurmerkeigenaar opgestelde eisen. In het beste geval wordt de controlerende instantie zelf ook gecontroleerd, door de Raad van Accreditatie. Dit is niet bij alle logo’s het geval en dat heeft gevolgen voor hoe betrouwbaar een beeldmerk is. In de Keurmerkenwijzer kun je checken of de controle goed geregeld is.

De Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal geeft informatie over zo'n 300 logo’s en plaatjes over duurzaamheid. Dat is handig als je bij de aankoop van een product wilt letten op milieu, dierenwelzijn of mensenrechten. De Keurmerkenwijzer laat zien hoe streng de duurzaamheidseisen zijn en hoe betrouwbaar het keurmerk is. Lees meer over hoe de Keurmerkenwijzer en scores.

De Keurmerkenwijzer beoordeelt keurmerken op basis van betrouwbaarheid en de duurzaamheidsambities voor milieu, dier en mens. Het is een meetlat om keurmerken en andere plaatjes op verpakkingen met elkaar te vergelijken. Topkeurmerken zijn er voor voeding en maken het makkelijker om een duurzamere keuze te maken. Binnen een productcategorie is een topkeurmerk namelijk de beste keuze.

Topkeurmerken stellen de hoogste eisen op het gebied van milieu, dierenwelzijn en mens & werk. Door deze producten te kopen, draag je bij aan het proces naar een duurzamere voedselketen. Lees meer over de Topkeurmerken. 

Gangbare landbouw voor voedselproductie heeft verschillende gevolgen voor milieu en klimaat. Dat zijn: klimaatverandering, schaarste in (fossiele) grondstoffen, slechte bodemkwaliteit, verminderde biodiversiteit en vervuiling en tekort aan water.

Deze landbouwmethode zorgt ook voor de meeste schade aan milieu en klimaat, vergeleken met geïntegreerde landbouw, biologische, biologisch-dynamische en kringlooplandbouw. Check ook 5 landbouwmethoden op een rij.

Nee. Nederland kan niet zelfvoorzienend zijn (of worden) in voedsel. Zelfs niet als we stoppen met voedsel exporteren, of allemaal vegetarisch gaan eten. Voor onze nationale voedselconsumptie is namelijk twee keer meer landbouwgrond nodig, dan Nederland heeft. Dit is misschien verrassend omdat we heel veel voedsel exporteren (Nederland is na de VS wereldwijd de grootste exporteur). Maar die grote export komt mede doordat we voor die exportproducten veel grondstoffen en voedselproducten importeren.

Ja, dat maakt verschil. Landbouw, met name de intensieve methode, zet de biodiversiteit onder druk. Sommige landbouwmethoden ondersteunen juist de biodiversiteit in of op het land, en stimuleren de kwaliteit en het waterregulerend vermogen van de bodem.

Het keurmerk On the way to PlanetProof heeft enkele landbouwtechnieken met deze gunstige effecten opgenomen als keuzemaatregel. Biologische keurmerken (EU-biologisch, EKO en Demeter) stellen deze technieken verplicht. Wil je biodiversiteit en een gezonde, vruchtbare bodem bevorderen? Koop dan voeding met deze keurmerken. Bovendien, als meer mensen vaker biologische of anderszins duurzame producten kopen, stijgt de vraag en daarmee de zogeheten afzetmarkt. Dat geeft boeren het vertrouwen dat ze hun producten kwijt kunnen als ze overstappen op duurzame productie.

Belangrijk feit: biologisch produceren kost meer geld, maar een boer mag pas twee jaar na de start van zijn biologische productie, zijn producten als biologisch verkopen.

Wat van dichtbij komt, is zeker niet altijd duurzaam. In Nederland is het seizoen waarin je bepaalde groenten buiten kunt telen maar heel kort. Daarom worden veel groenten in verlichte en verwarmde kassen geteeld. Dat kost, per kilo product, erg veel energie. In andere klimaten kunnen die groenten vaak beter buiten groeien, zonder verwarming en licht. Voor het transport naar Nederland is wel energie nodig. De klimaat- en milieuschade van dat vervoer wordt altijd hoog ingeschat, maar in werkelijkheid valt die mee. Transport gebeurt namelijk in grote hoeveelheden tegelijk (in vrachtwagens); de klimaatschade daarvan is, per kilo product, kleiner dan die van groente uit kassen. Hetzelfde geldt voor vervoer van bulkproducten per schip. Daarom zijn sommige producten die van ver komen, duurzamer dan producten van dichtbij uit de kas. Dit geldt trouwens niet voor producten die omwille van korte houdbaarheid met het vliegtuig komen.

Het is een flinke uitdaging, maar volgens onderzoek kunnen we de biodiversiteit behouden en zelfs herstellen, mits we vanaf nu flink in actie komen. De acties moeten gericht zijn op behoud van de biodiversiteit en op verandering van de manier waarop we voedsel produceren. We gaan verlies van biodiversiteit tegen door meer bescherming en beheer van natuurlandschap, en door herstel van uitgeput land. Als we daarnaast ons voedingspatroon veranderen naar meer plantaardig en minder dierlijk eten, kunnen we ook biodiversiteit die al verloren ging, weer herstellen.

Alles wat we eten of drinken, heeft invloed op het milieu. Om voedsel te maken heb je namelijk energie, water, land en grondstoffen nodig. En bij akkerbouw en veeteelt komen broeikasgassen en andere gassen en stoffen vrij die de omgeving kunnen vervuilen of schaden.

Hoeveel en wat voor milieu-impact voedsel of drinken precies heeft, verschilt per product. Voor sommige producten is bijvoorbeeld veel land en energie nodig, terwijl bij andere producten de milieubelasting vooral zit in de bestrijdingsmiddelen.

Bij productie van eten en drinken spelen veel verschillende milieuproblemen.

Landbouwactiviteiten brengen bijvoorbeeld op verschillende manieren broeikasgasuitstoot met zich mee. Productie van kunstmest kost enorm veel energie, wat veel CO2-uitstoot geeft. Ook het energiegebruik van de glastuinbouw is een grote bron van CO2-uitstoot. Mestgebruik gaat gepaard met veel uitstoot van andere broeikasgassen.

In de landbouw komt vooral veel ammoniak vrij: het verdampt uit een mengsel van mest en urine dat over het land wordt verspreid. Daardoor komt er veel stikstof op het land en in het water. Dit kan het bodem- en waterleven verstoren. Bepaalde plantensoorten, die goed groeien op stikstofrijke grond (bramen, brandnetel), kunnen andere soorten verdringen. Hierdoor kan biodiversiteitsverlies optreden, vooral in natuurgebieden die dichtbij landbouwgronden liggen.

Het verbouwen van voedsel kan ook leiden tot ecotoxiciteit. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen (pesticiden) om plagen te bestrijden, is slecht voor de biodiversiteit doordat ze giftig zijn voor bepaalde soorten en bijvoorbeeld insecten hierdoor sterven. Ook raakt water vervuild als bestrijdingsmiddelen en kunstmest erin terecht komen.

Voor productie van voedsel is ook veel landbouwgrond nodig. De ruimte op aarde is beperkt, dus die moeten we goed benutten om de groeiende wereldbevolking te kunnen voeden. Veeteelt kost relatief veel ruimte, vergeleken met teelt van groente en fruit. Dit komt omdat het ook ruimte (en energie en middelen) kost om veevoer te verbouwen. Het omzetten van natuur naar landbouwgrond heeft ook op andere manieren invloed op het milieu. Er wordt bijvoorbeeld bos gekapt om ruimte te maken voor landbouw, vaak voor teelt van veevoer. Deze ontbossing zorgt voor een hogere CO2-uitstoot.

Ook wordt er veel water gebruikt voor het besproeien van land, het telen van veevoer of drinkwater voor dieren. In gebieden waarin water schaars is, kan dit problemen opleveren.

Je kunt verschillende dingen doen om milieuvriendelijker te eten en te drinken. Vlees en zuivel zorgen voor veel milieuproblemen. Door minder vlees en zuivel te eten, maak jij jouw bord dus een stuk milieuvriendelijker. De gemiddelde Nederlander eet meer en ongezonder dan de Schijf van Vijf adviseert. Als je de voedingsadviezen beter volgt, is dat goed voor je gezondheid én voor het milieu.

Ook het voedsel dat je koopt en vervolgens ongebruikt in je afvalbak belandt, heeft impact op het milieu; alle moeite om het te produceren is dan immers voor niets geweest. Zorg er daarom voor dat je zo min mogelijk voedsel verspilt. Kijk dus goed wat je nodig hebt voordat je boodschappen gaat doen, kook op maat en bewaar je eten op de juiste manier. Dat scheelt!

Koop geen kwetsbaar fruit van heel ver weg, want dit is vaak met het vliegtuig gekomen. Eet vooral groente en fruit uit het seizoen.

Daarnaast is het belangrijk om op Topkeurmerken te letten. Topkeurmerken zijn betrouwbare en ambitieuze keurmerken, die je laten zien dat een product met aandacht voor milieu en/of dierenwelzijn is geproduceerd. In de keurmerkenwijzer ontdek je ook welke andere logo’s er zijn en welke wel of niet zo goed zijn.

Meer weten over waar je op kunt letten om duurzaam te eten? Bekijk de tips op Alles over duurzaam eten.