Klimaatklappers
Wat is je CO2-voetafdruk?
Doe de test Wat is jouw klimaatimpact en hoe je die kan verkleinen? Ontdek het zelf met de tool!Klimaatverandering is echt en maken we op dit moment mee. De aarde warmt namelijk op en hierdoor verandert ons klimaat. Lees hoe dit precies zit en wat er wereldwijd moet
Het is nu wereldwijd gemiddeld ruim 1 graad warmer dan in de periode 1850 - 1900. De gevolgen voor de natuur en de nadelen van klimaatverandering zijn al zichtbaar. Bij verdere opwarming zullen de gevolgen ernstiger worden. Lees meer over klimaatverandering.
6 Klimaatklappers voor iedereen
Klik op de pijltjes rechtsonder de afbeelding om ze alle zes te bekijken.
van 6x naar 1x per week vlees
de infographic toont dit: Je eet 6x per week vlees of vis, de rest vega. Dit kost 450 kilo CO2 per persoon per jaar
Je eet meestal vega en 1x per week vlees of vis. Dit kost 120 kilo CO2 per persoon per jaar
Van vliegreis naar trein of bus
De infographic toont: citytrip naar Berlijn met vliegtuig is 450 kilo CO2
Citytrip naar Berlijn met trein of bus is 50 kilo CO2
berekend per 2 personen per jaar
Van veel auto naar fiets of OV
De infographic toont: Je pakt voor veel ritjes de auto kost 2500 kilo CO2
Je halveert je autogebruik en pakt vaker fiets of OV, dit kost 1300 kilo CO2
Dit is berekent per auto met een gemiddeld gebruik van 12000 km per jaar.
van tocht naar isoleren
De infographic toont: Een slecht geïsoleerde hoekwoning kost 3700 kilo CO2 en een goed geïsoleerde hoekwoning 1700 kilo CO2. Berekend voor de verwarming van een hoekwoning met 2 personen per jaar
Van niks doen naar slim besparen
De infographic toont: Je let niet extra op je gas en stroomverbruik. Dit kost 3800 kilo CO2.
Je doet aan slim verwarmen, stroom besparen en korter douchen. Dit kost 3200 kilo CO2.
Berekend voor een hoekwoning met matige isolatie en 2 personen per jaar.
van veel naar weinig spullen
De infographic toont: of je koopt en bezit een berg spullen: 700 kilo CO2 of je bezit wat je nodig hebt en leent de rest: 360 kilo CO2 per persoon per jaar. Berekend per persoon per jaar.
Van 17.000 kilo CO2 per huishouden...
De CO2-voetafdruk van een huishouden (2,1 personen) in Nederland is gemiddeld 17.000 kilo per jaar. Per persoon is het ongeveer 8.000 kilo per jaar. Hierin is alles meegeteld: energie in huis, dagelijks vervoer, vakanties, eten, kleding en alle spullen die we jaarlijks kopen. We tellen alle CO2- voor consumeren, ook van de spullen die in andere landen zijn gemaakt.
Het grootste deel van de uitgestoten broeikasgassen bestaat uit CO2 (koolstofdioxide). Daarnaast zorgen ook CH4 (methaan), N2O (lachgas) en F-gassen (fluorgassen) voor een versterkt broeikaseffect. Om het effect van al deze broeikasgassen mee te nemen, worden deze uitgedrukt in CO2-equivalenten of CO2-eq. In berekeningen van Milieu Centraal gebruiken we CO2-equivalenten, maar om het makkelijker leesbaar te maken schrijft Milieu Centraal meestal 'CO2-uitstoot' en CO2. Lees meer over het (versterkte) broeikaseffect.
Wat veroorzaakt de meeste CO2-uitstoot in een gemiddeld huishouden in Nederland
De infographic toont dit: Een Nederlands huishouden van 2,2 personen stoot gemiddeld 17.000 kilo CO2 per jaar uit. Dat is als volgt verdeeld: 4% woning, 6% recreatie, sport en cultuur, 8% collectieve voorzieningen zoals waterafval en riool, 13% spullen en kleding, 15% vliegen, 16% eten en drinken, 17% energie in huis, 21% Auto, fiets, OV.
Je kunt als consument zelf veel doen om je CO2-voetafdruk kleiner te maken. Maar je kunt het niet alleen. Helemaal klimaatneutraal, nul CO2-uitstoot, lukt alleen als de energievoorziening helemaal duurzaam is en alle producten helemaal duurzaam zijn gemaakt. Dit is nog ver weg, en is een zaak van bedrijven en de overheid.
Zoveel is 17.000 kilo CO2
Om een beeld te geven: een boom die een jaar groeit legt 20 kilo CO2 vast in de takken en de stam. De 17.000 kilo per huishouden per jaar staat dus gelijk aan 850 bomen, 3,4 hectare bos, die een jaar groeien.
De CO2-voetafdruk is uiteraard per huishouden kleiner of groter dan het gemiddelde van 17.000 kilo, dat hangt af van de keuzes je maakt. Neem bijvoorbeeld vliegen. Er zijn mensen die nooit vliegen en er zijn mensen die veel vliegen. Hier kun je jouw CO2-voetafdruk berekenen.
… naar je CO2 voetafdruk verminderen
Je kunt je broeikasgasvoetafdruk verkleinen. Als je op alle onderdelen waarop je als consument directe invloed hebt je uitstoot maximaal omlaag brengt, kan de broeikasgasvoetafdruk van een gemiddeld huishouden dalen van 17.000 naar 5.700 kg CO2 per jaar. Dit is nog maar
Hiervoor wordt aangenomen dat je overstapt van 6 dagen per week vlees naar een veganistisch eetpatroon, dat je je auto de deur uit doet en gebruik maakt van fiets, OV en elektrische deelauto, dat je geen aardgas meer gebruikt en je elektriciteitsverbruik opwekt met zonnepanelen (bijv. met behulp van een volledig elektrische warmtepomp), je spullen- en kledingconsumptie respectievelijk 50% en 90% vermindert en niet meer vliegt.
De CO2-uitstoot van een duurzaam Nederlands huishouden
Een Nederlands huishouden van 2,2 personen kan de gemiddelde uitstoot van 17.000 kilo CO2 per jaar terugbrengen naar 5.700 kilo. Dit is een besparing van ruim 60%. Dit kan bijvoorbeeld door niet meer te vliegen en voor energie in huis gebruik te maken van een all electric warmtepomp in combinatie met zonnepanelen.
De gemiddelde uitstoot zit hem in deze percentages:
11% voor Woning
21% voor Eten en drinken
14% voor Spullen en kleding
10% voor Auto, fiets en OV
19% voor Sport, recreatie en cultuur
25% voor Collectieve voorzieningen
Als je in onze CO2-voetafdruk tool kijkt, dan is dit de donkergroene score. Vul zelf de test eens in en kijk waar jij de grootste impact maakt en waar je het beste kunt besparen.
Wat is je CO2-voetafdruk
Doe de test Wil je weten hoe groot jouw voetafdruk is en hoe je die kan verkleinen? Met deze tool ontdek je het.Indirecte invloed
Je kunt als consument zelf veel doen om je CO2-voetafdruk kleiner te maken. Maar je kunt het niet alleen. Helemaal klimaatneutraal, nul CO2-uitstoot, lukt alleen als we veranderen hoe onze samenleving is georganiseerd. Naast een volledig duurzame energievoorziening en duurzaam geproduceerde producten, kan dat bijvoorbeeld door een . Dat betekent dat grondstoffen veel beter worden hergebruikt.
Dit is nog ver weg en een zaak van bedrijven en de overheid. Je kunt zelf wel nu al indirecte invloed uitoefenen. Bijvoorbeeld door een duurzame bank of verzekeringsmaatschappij te kiezen. Je kunt bijdragen aan de vergroening van energieproductie door te kiezen voor groene stroom uit Nederland.
In een circulaire economie gaan we slim om met onze spullen. Dat doen we door minder nieuw te kopen, langer met onze spullen te doen en zo veel mogelijk opnieuw te gebruiken. Zo gooien we zo weinig mogelijk weg. Dat is niet alleen beter voor het klimaat maar ook voor je portemonnee. Bekijk wat jij kunt doen.
Voetafdruk Nederland vergeleken met de rest van de wereld
De gemiddelde voetafdruk per persoon in Nederland is 8 ton CO2 per jaar. Dat is twee keer zoveel als het wereldgemiddelde en hoger dan het Europese gemiddelde. Alleen in Noord Amerika en Australië, Japan en Nieuw Zeeland is de voetafdruk hoger dan in Europa, in alle andere regio's is de voetafdruk lager. In Afrika is deze bijvoorbeeld wel 10 maal lager dan in Nederland.
Voetafdruk van Nederlanders ten opzichte van de rest van de wereld.
Deze diagram toont de relatieve voetafdruk van Nederland ten opzichte van andere gebieden. Nederland is bijna 2x het wereldgemiddelde. Boven Nederland brengen Australië, Japan en Nieuw Zeeland het er nog slechter vanaf en bovenaan Noord Amerika met bijna 4x het wereldgemiddelde. Onderaan staan Zuid Azië en Afrika met slechts een kwart van het wereldgemiddelde.
Deze vergelijking is op basis van gegevens van het .
Als je je voetafdruk zo veel mogelijk verkleint, houdt een gemiddeld huishouden een 3 keer zo kleine voetafdruk over. Daarmee komt het iets onder het huidige wereldgemiddelde uit.
Als je alle Klimaatklappers uitvoert, is dat voor een tweepersoonshuishouden een besparing van 35 procent van je klimaatimpact. Dat is al een flinke klapper! Dus probeer eens welke Klimaatklapper bij jou past.
Hiervoor wordt aangenomen dat je overstapt van 6 dagen per week vlees naar een veganistisch eetpatroon, dat je je auto de deur uit doet en gebruik maakt van fiets, OV en elektrische deelauto, dat je geen aardgas meer gebruikt en je elektriciteitsverbruik opwekt met zonnepanelen (bijv. met behulp van een volledig elektrische warmtepomp), je spullen- en kledingconsumptie respectievelijk 50% en 90% vermindert en niet meer vliegt.
Het IPCC staat voor het Intergovernmental Panel on Climate Change, wat in het Nederlands het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering betekent. Het IPCC is een organisatie van de Verenigde Naties (VN) en heeft als doel om onderzoek naar klimaatverandering te coördineren en te beoordelen.
Lees meer op de website (Engelstalig) van het IPCC
Bekijk ook de factsheet over CO2-voetafdruk van Nederlandse huishoudens van Milieu Centraal
Welke klapper maak jij?
Eten en drinken
Zo’n 16% van de CO2 die je met je huishouden uitstoot komt door het dagelijkse eten en drinken. Het telen van voedselgewassen en het houden van dieren kost energie. En ook het maken van voedingsmiddelen, verpakken en vervoeren.
Wat kun jij doen? Eet vaker vegetarisch. En kies liever voor noten, peulvruchten en groenteburgers dan voor kaas. De grootste klapper maak je als je alleen plantaardig eet: dus helemaal geen vlees, vis, eieren en zuivel. Wil je een keer vlees eten: laat lamsvlees en rundvlees staan, die zorgen voor de meeste uitstoot van broeikasgassen.
En wat nog meer? Voorkom voedselverspilling. Eten en drinken weggooien is zonde voor het milieu en je portemonnee. Als eten ongebruikt in de vuilnisbak belandt, dan gaan ook alle energie en grondstoffen verloren die nodig waren om de etenswaren te telen, vervoeren, koelen en eventueel te bewerken en verpakken. De energie die daarvoor nodig is, komt vooral van fossiele brandstoffen. Door eten slim te kopen, goed te bewaren en op maat te koken kun je voedselverspilling voorkomen.
Goed bezig! Wat je eet heeft namelijk invloed op het klimaat. Met de stap van dierlijk (vlees) naar plantaardig eten boek je de grootste klimaatwinst op je bord. De meeste mensen eten al 1 dag in de week geen vlees. Stel jezelf een doel en begin bijvoorbeeld met 2 dagen in de week geen vlees. Zodra dit goed bevalt kun je stap voor stap naar 1 dag in de week vlees eten.
Eet je (bijna) geen vlees meer? Let wel op dat je alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Het Voedingscentrum vertelt je hoe en geeft je inspiratie voor smakelijke recepten zonder vlees.
Hoeveel kilo CO2 per kilo?
Eiwitten zijn onmisbaar in je voeding, maar er zit flink verschil tussen eiwitrijke producten als je kijkt naar de klimaatimpact. Om je keuze makkelijker te maken zie je hier eiwitrijke producten gerangschikt van laag naar hoog in kilo's veroorzaakte CO2-uitstoot. Hoe meer broeikasgas vrijkomt des te slechter het is voor het klimaat.
Toekomstbeeld eten en drinken
Over 20 jaar is plantaardig eten de norm geworden. We hebben de wereldkeuken omarmd en zetten met gemak een heerlijke kruidige linzenschotel op tafel en koken gevarieerd met falafelballetjes of ander lekkers van kikkererwt.
Vliegen
Gemiddeld zorgt vliegen voor zo’n 15% van de CO2-voetafdruk van huishoudens. Dat lijkt misschien mee te vallen, maar dit is een gemiddelde, verdeeld over alle Nederlandse huishoudens. En lang niet ieder huishouden maakt (jaarlijks) een vliegreis. Als je een vliegreis maakt, zorgt dat meteen voor een forse klimaatimpact. Vlieg je met twee personen naar Thailand en terug, zorgt dat voor 4.700 kilo CO2-uitstoot.
Wat kun jij doen? Vlieg niet of zo min mogelijk. Voor het klimaat is meerdere keren per jaar vliegen niet meer houdbaar. Je maakt je reis klimaatvriendelijker door een bestemming te kiezen die bereikbaar is met bijvoorbeeld de internationale trein of de touringcar. Wil je naar de zon? Onderzoek of een zonbestemming dichterbij huis te vinden is. In plaats van in Thailand kun je wellicht kiezen voor een zonvakantie op de Canarische eilanden. Het scheelt als je vliegreis minder ver is. Toch een verre reis? Maak die dan eens per 6 jaar in plaats van elk jaar, en maak er een lange reis van om maximaal van je reis te genieten.
In Europa ligt bijna 250 duizend kilometer aan spoorwegen. Er zijn honderden spoorwegmaatschappijen, met elk hun eigen materieel, lijnen, aanbiedingen en tarieven. Milieu Centraal helpt je op weg met praktische treintrips, informatie over veel Europese landen en relevante links en apps voor het plannen van je treintrip.
Klimaatwijs op reis
Advies op maat Check voor je een vakantie boekt of de klimaatimpact van je reis kleiner kan.Toekomstbeeld vliegen
Over 20 jaar is het waarschijnlijk heel normaal geworden om voor de afstanden tot zo’n 700 km de trein te pakken. Korte vluchten zijn dan door veel overheden in Europa verboden en door de subsidie op treintickets is de trein een heel betaalbaar alternatief.
Auto rijden
Reizen met auto, fiets en OV voor werk en plezier zorgt voor zo’n 21 procent van de klimaatbelasting van je huishouden. Welk vervoermiddel je gebruikt om van A naar B te komen maakt daarbij veel verschil. Het rijden met een ‘fossiele’ auto (benzine, diesel, LPG)) heeft veel meer klimaatimpact dan een treinreis en de fiets.
Wat kun jij doen? Werk een deel van je tijd thuis, neem de trein, ga met collega’s carpoolen, of pak de (elektrische) fiets als je werk niet ver weg is. Korte ritten naar de winkel, sportclub of vrienden doe je op de (elektrische) fiets. Je bent gezond bezig en je hoeft nooit een parkeerplaats te zoeken. Ga je een andere auto kopen? Met een elektrische auto halveer je de uitstoot van CO2. En als de stroom in Nederland groener wordt, daalt die uitstoot nog verder.
Natuurlijk werk je als het even kan vanuit huis. Maar als je echt naar je werk moet, reis dan bewust! Woon je tot 20 kilometer van je werk, dan is een e-bike of speedpedelec superhandig en prettig. Als leasefiets van de zaak is een speed pedelec vaak heel betaalbaar.
De CO2-uitstoot van een elektrische auto is over zijn hele leven gemiddeld 40 procent lager dan die van een benzine. Kun je de stap maken naar elektrisch? Dan rij je stiller, schoner en klimaatbewuster. Milieu Centraal zet alles over de elektrische auto op een rij. Van de accu opladen tot een passende elektrische auto vinden.
Toekomstbeeld autorijden
Over zo’n 20 jaar kijken mensen met verbazing terug op die gekke tijd waarin werknemers in hun eentje in de auto gingen zitten op weg naar hun werk, om bij de oprit van de snelweg al aan te sluiten in de file.
Je huis
Zo'n 17 procent van de CO2-uitstoot van een gemiddeld huishouden ontstaat door energie in huis. Het gaat dan om de energie die nodig is voor het verwarmen van je huis én het warme water, en voor je apparaten. In de meeste woningen staat nu nog een cv-ketel die werkt op aardgas, een fossiele bron die veel CO2-uitstoot veroorzaakt. En veel van de warmte die de cv-ketel produceert, vervliegt omdat huizen onvoldoende geïsoleerd zijn.
Wat kun jij doen? Bespaar energie en ga (stap voor stap) van het aardgas af. Huiseigenaren kunnen hierbij meer doen dan huurders, die zijn deels afhankelijk van hun verhuurder. Verbeter de isolatie van je huis, wek zelf zonnestroom op en verwarm je huis energiezuinig en duurzaam, bijvoorbeeld met een hybride of volledige warmtepomp of een duurzaam warmtenet.
Doe de isolatie zelfscan
Advies op maat Per dag ontdekken 110 webbezoekers de waarde van hun isolatie.Toekomstbeeld huizen
In 2050 staat er in geen enkele woning in Nederland nog een cv-ketel op aardgas. Huizen zijn goed geïsoleerd en hebben energiezuinige ventilatie zodat het energieverbruik laag is. De warmte die nog nodig is komt deels van een warmtenet dat gebruik maakt van restwarmte van de industrie, aardwarmte op warmte uit de bodem of oppervlaktewater. Er zijn ook veel woningen die een volledig elektrische warmtepomp hebben. Voor moeilijk goed te isoleren woningen is er een hybride warmtepomp, die werkt op stroom en groen gas of groene waterstof. Op de daken glinsteren de zonnepanelen.
Dagelijkse bespaartips
Energie besparen is ook een kwestie van doen en laten. Opgeteld hebben slimme besparingen groot effect op je energierekening èn je CO2-uitstoot! Je kunt deze keuzes meteen veranderen, er is geen (grote) investering voor nodig. Met een energie-app krijg je inzicht in je verbruik.
Wat kun jij doen? Een paar voorbeelden. Houd in het stookseizoen de deuren in huis dicht zodat de warmte niet naar boven vliegt, zet ’s nachts de verwarming op 15 graden (of 18 als je vloerverwarming hebt), douche niet langer dan 5 minuten en hang de was op de lijn of een rekje. Nieuw apparaat nodig? Koop een energiezuinig model.
Van veel tips heb je vast gehoord, maar doe je het ook? Leg jezelf langs de meetlat, check de 12 tips, en kijk hoe je scoort. En waar je winst nog ligt.
Slim meten doe je met een energieverbruiksmanager. Het makkelijkste is om de meter te koppelen aan een slimme meter, maar het kan ook zonder slimme meter. Op een scherm of via een app zie je precies op welk moment je het meeste gas of elektriciteit gebruikt. Op die manier kun je ontdekken of je stroomvreters kunt vervangen door een zuiniger apparaat en wanneer je gasverbruik piekt.
Om de juiste energieverbruiksmanager te vinden zet Milieu Centraal alle soorten op een rij.
Toekomstbeeld dagelijkse bespaartips
Over 20 jaar zijn allerlei handigheidjes die je helpen in energiezuinige keuzes heel gewoon.
Spullen
Zo’n 13 procent van de CO2 die je met je huishouden uitstoot komt door nieuwe spullen en kleding. Het kost energie om een mobieltje, meubelstuk, en speelgoed te maken en vervoeren. En (fossiele) energie is CO2-uitstoot. Per stuk valt het misschien best mee, maar we kopen nogal wat.
Wat kun jij doen? Koop minder spullen, koop tweedehands, leen, deel, en ruil. Onderhoud spullen goed en repareer, dan doen je er langer mee en heb je minder nodig. Is iets echt onbruikbaar: lever het gescheiden in.
De impact van kleding en spullen van een Nederlands huishouden
De verdeling van klimaatimpact op basis van een gemiddeld huishouden van 2,2 personen is als volgt:
Kleding: 25%
Inrichting: 13%
Huishoudelijke spullen: 16%
ICT: 15%
Persoonlijk welzijn: 11%
Recreatiespullen: 11%
Huisdieren: 7%
Gereedschap: 2%
Volg deze checklist om te zorgen dat spullen langer meegaan. Vaak is tweedehands net zo goed als nieuw en is van afval nog wat te maken. Ook komen er steeds meer plekken bij om makkelijk spullen te delen of lenen. Milieu Centraal zet de deelplatforms voor je op een rij.
Wat doen anderen thuis om te zorgen dat spullen langer meegaan?
Milieu Centraal vroeg het aan mensen op straat in deze video (YouTube)
Bekijk ook onze tips om langer met je spullen te doen om grondstoffen en afval te besparen.
Toekomstbeeld spullen
Over 20 jaar vinden we eigendom een achterhaald begrip. Het is helemaal niet meer nodig alles zelf te hebben. Spullen die je niet vaak nodig hebt of maar een korte periode in je leven, kan je lenen via digitale buurtschuren of in fysieke leenbibliotheken. De spullen die we wel hebben, zijn belangrijk voor ons. We zorgen er goed voor en repareren kan makkelijk.
Wapen je tegen extreem weer
Al doen we nog zo ons best, klimaatverandering is niet helemaal te voorkomen. Het is in Nederland al bijna 2 graden warmer dan in 1900. Extreem weer, zoals hitte, droogte en meer neerslag, komt meer voor. Door aanpassingen in en om je huis te doen, heb je minder last van de veranderingen in het klimaat.
Wat kun jij doen? Bereid je voor op hitte, droogte, en meer neerslag. Dit noemen we klimaatadaptatie en dan kun je denken aan je tuin of dak groener maken met beplanting of zonwering plaatsen.
Met een groene tuin en groen dak ben je beter voorbereid op de gevolgen van klimaatverandering: droogte, hitte en extreme neerslag. Een groene tuin werkt bijvoorbeeld verkoelend én zorgt voor minder wateroverlast, omdat de grond en planten een deel van het water opvangen. Wanneer water wordt opgevangen in een regenton kan dat water in droge periodes gebruikt worden om je tuin mooi en gezond te houden zonder veel drinkwater te gebruiken.
Dat is een heel goed idee. Een groene tuin heeft veel voordelen: hij vangt regenwater op en zorgt voor verkoeling. En als je de planten slim uitkiest, heeft een groene tuin niet per se veel onderhoud nodig. Wist je dat sommige gemeentes subsidie geven als je tegels uit de tuin haalt?
Met het stappenplan is je tegels vervangen voor groen een fluitje van een cent.
Regenwater dat op een dak valt, kun je opvangen en opslaan in een regenton. Handig om in droge periodes je tuin of de planten op je balkon water mee te geven. Milieu Centraal legt stap voor stap uit hoe je een regenton installeert.
Regenwater gebruiken voor je tuin biedt veel voordelen. Je gebruikt bijvoorbeeld minder leidingwater voor het sproeien van je tuin. Daarnaast zorg je ervoor dat regenwater niet het riool instroomt, waar het onnodig gezuiverd moet worden. Er zijn regentonnen in verschillende maten, die je in de tuin of op je balkon kunt installeren.
Toekomstbeeld extreem weer
Volledig bestrate tuinen, over 20 jaar zie je dat niet meer. Wanneer je door een wijk met rijtjeshuizen loopt zie je groene tuinen. Slechts een klein deel, maximaal 40%, is bestraat met halfverharding.
Anderen keken ook naar
Wat is klimaatverandering?
De gevolgen van klimaatverandering zijn steeds beter zichtbaar. Maar wat veroorzaakt klimaatverandering? En wat kunnen we doen?
Klimaatadaptatie
Het klimaat verandert, ook in Nederland. Het weer wordt extremer: meer hitte, meer droogte en meer extreme neerslag. Als je je voorbereidt op een veranderend...
Wat is je CO2-voetafdruk?
Hoeveel broeikasgas stoot jouw huishouden precies uit? Milieu Centraal rekent het je voor! Een huishouden stoot jaarlijks gemiddeld 17.000 kilo CO2 uit....