Bij de opwekking van elektriciteit in een kerncentrale wordt geen CO2 uitgestoten. Tijdens de bouw en ontmanteling van de centrales, tijdens de winning en het vervoer van de grondstof (uranium) en bij het transport, de verwerking en opslag van radioactief afval ontstaat wel CO2-uitstoot. Het internationale panel van klimaatwetenschappers IPCC rapporteert dat over de hele levenscyclus bezien ten opzichte van aardgas de totale broeikasgas-uitstoot van kernenergie zo’n 40 keer lager is. Dit is volgens het IPCC ongeveer vergelijkbaar met de uitstoot die bij windenergie komt kijken en zelfs lager dan die bij zonne-energie.

Omdat de voorraad van uranium dat bij kernenergie als splijtstof wordt gebruikt eindig is, valt kernenergie niet onder de hernieuwbare energiebronnen, zoals dat voor windenergie en zonne-energie wel geldt. Lees meer over de opwekking van kernenergie.

Kernenergie zorgt voor radioactief afval. Dit kernafval vormt een risico voor de volksgezondheid en het milieu wanneer dit niet op correcte wijze wordt afgeschermd en geïsoleerd. De straling van dit afval is erg gevaarlijk voor levende wezens. Bepaalde soorten radioactief afval zijn nog enkele tientallen jaren actief, ander radioactief blijft honderdduizenden jaren radioactief. Het is dus belangrijk dat dit afval veilig wordt opgeslagen. Hier is (nog) geen definitieve oplossing voor.

In Nederland wordt radioactief afval opgeslagen in speciale gebouwen in dezelfde gemeente waar op dit moment de enige kerncentrale van Nederland staat. De opslaglocatie is verstevigd en bestand tegen bijvoorbeeld natuurrampen en gasexplosies. Lees meer over de opslag van radioactief afval.

In Nederland hebben we op dit moment één kerncentrale, die in 2022 zo’n 3% van de elektriciteit in Nederland opwekte. Er komen waarschijnlijk nog vier kerncentrales bij, waarvan twee in Borssele.

In Nederland groeit het aandeel zonne- en windenergie in de energiemix. Hierdoor wordt de energielevering ook meer afhankelijk van het weer. Er zijn daarom energiebronnen nodig die elektriciteit leveren, ongeacht de weersomstandigheden. Kernenergie kan zo’n energiebron zijn. Een andere oplossing is de opslag van zonne- en windenergie op momenten van overproductie. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van waterstof. Deze opgeslagen energie kan worden ingezet op momenten dat de productie van zonne- en windenergie niet aan de vraag kan voldoen. Aan dit soort oplossingen zijn echter hoge kosten verbonden.

Experts verschillen sterk in mening over of kernenergie noodzakelijk en wenselijk is in onze toekomstige Nederlandse elektriciteitsvoorziening. Ze verschillen ook sterk van mening over of kernenergie goedkoper of duurder uitpakt dan andere oplossingen. Lees meer over de noodzakelijkheid van kernenergie.

De techniek die wordt gebruikt om kernenergie op te wekken heet kernsplijting. Het erts uranium wordt hiervoor gebruikt. De zware atoomkernen van uranium worden gesplitst, waarbij grote hoeveelheden energie vrijkomen. Bij die splijting schieten kleine atoomonderdeeltjes, genaamd neutronen, met hoge snelheid weg, die tegen andere uraniumatomen aanbotsen. Hierdoor splijten ook deze atoomkernen, waar weer energie en neutronen bij vrijkomen. Dit heet een kettingreactie. De operatoren van de kerncentrale moeten deze kettingreactie nauwkeurig onder controle houden. Lees meer over hoe kernenergie wordt opgewekt.

Er wordt gewerkt aan nieuwe technieken om kernenergie op te wekken. Kernfusie is hier één van; hierbij versmelten atomen juist met elkaar in plaats van dat atomen gesplitst worden. Ook hierbij komt veel energie vrij.

Een andere mogelijke toekomstige techniek betreft de zogeheten thorium-gesmoltenzoutreactor. Deze worden ook wel thorium-MSR genoemd. Hierbij wordt geen uranium, maar het metaal thorium gebruikt. In het gesmolten zout vinden de kernreacties plaats en dit zout functioneert ook tegelijk als koelstof. Bij deze techniek wordt minder zeer langlevend radioactief afval geproduceerd.

Voor zowel kernfusie als thorium-MSR geldt dat er nog flinke technische uitdagingen overwonnen moeten worden om deze technieken te kunnen gaan toepassen. Lukt dit, dan zal het vervolgens nog tientallen jaren duren voordat de technieken voor elektriciteitsproductie gebruikt kunnen worden. Lees meer over de toekomstige technieken van kernenergie.

Windenergie levert het grootste gedeelte van de groene stroom in Nederland. Zo’n 45% van de groene stroom komt van windmolens. Steeds vaker staan die in windparken op zee. Op zee kunnen hogere windmolens worden geplaatst en worden hogere windsnelheden behaald. Daardoor is de opbrengst hoger.

De komende jaren blijft de rol van windenergie groot. De opbrengst uit windenergie op land verdubbelt naar verwachting. Energie uit windparken op zee moet dan nog eens vier keer zoveel energie als wind op land opleveren.

Een windmolen zet de door de wind aangedreven beweging van de rotorbladen (de wieken) om in elektriciteit. Dit gebeurt door een elektriciteitsgenerator (dynamo) in de gondel van de windmolen.

Door de hoogte van windmolens (meestal zo’n 95 meter als ze op het land staan) kunnen ze gelijkmatige wind vangen. Bovendien waait het op die hoogte harder. Windmolens draaien vanaf windkracht 2 en worden bij te harde wind (windkracht 10) stil gezet. Windmolens op zee kunnen veel hoger zijn dan windmolens op land en daardoor ook voor grotere opbrengst zorgen.

Windprojecten kunnen inmiddels zonder subsidie worden aangelegd.

De kosten voor elektriciteit uit zon en wind zijn de laatste jaren sterk gedaald. Daarom worden steeds vaker projecten zonder subsidie aangelegd. In 2018 werden de eerste kavels voor windparken op zee aanbesteed zonder subsidie. Sindsdien volgden meer projecten op de Noordzee zonder subsidie. En in 2023 draaide ook het eerste windproject op land zonder subsidie.

Al binnen ongeveer een half jaar heeft een windmolen zoveel schone energie opgewekt, dat de CO2-uitstoot van het maken, plaatsen en onderhouden gecompenseerd is. Daarbij wordt uitgegaan dat de windenergie elektriciteit opgewekt via een gascentrale vervangt.

Kijk je naar de benodigde elektriciteit om een windmolen te maken, te plaatsen en te produceren, dan levert een windmolen vaak al na één jaar winst op. Een windmolen heeft een levensduur van zo’n 20 tot 30 jaar.

Je kunt op verschillende manieren een rol spelen in projecten voor windenergie. Bijvoorbeeld door inspraakmomenten bij de gemeente over projecten bij jou in de buurt. Of door te investeren in windmolens via bijvoorbeeld energiecoöporaties.

Wil je weten of er plannen zijn voor windparken in jouw omgeving? Houd dan de site van jouw gemeente of de regionale energiestrategie (RES) in de gaten. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat omwonenden betrokken moeten worden. Bijvoorbeeld via informatiebijeenkomsten of inspraakmomenten.

Lees meer over de verschillende manieren om een rol te spelen in nieuwe windprojecten.

Energie uit wind en zon zijn nodig voor de energietransitie. Het zijn allebei vormen van schone en hernieuwbare energie, die steeds goedkoper worden.

Wanneer je de CO2-uitstoot van productie en plaatsing meerekent, is de uitstoot van windenergie per opgewekte kWh elektriciteit lager dan die van zonne-energie. Maar beide hebben een (flink) lagere uitstoot dan de huidige stroommix in Nederland. Met andere woorden: als het aandeel wind- en zonne-energie stijgt, zal de gemiddelde uitstoot voor onze stroom dalen.

Om dezelfde hoeveelheid elektriciteit op de te wekken, is voor zonne-energie veel meer landoppervlak nodig. Voor één windmolen die 10 GWh opwekt, is zo’n 5,5 hectare aan zonnepanelen nodig. Een zonnepark zorgt dan weer voor minder horizonvervuiling. Daarnaast is zonne-energie vaak geschikter voor daken dan windenergie. Als consument zijn zonnepanelen interessanter dan een kleine windmolen.

Beide vormen van energieopwekking zijn afhankelijk van de weersomstandigheden. Op windstille dagen levert windenergie niet of nauwelijks iets op, bij bewolkt weer is zonne-energie weinig productief. Wind en zonne-energie kunnen elkaar aanvullen. Voor momenten met lage productie van beiden is een vorm van regelbare (schone) energie nodig. Dat kan bijvoorbeeld via kolen, aardgas, kernenergie of (in de toekomst) waterstof.

Een kleine windmolen kan op een erf of een dak worden geplaatst. Vaak is dat geen rendabele keuze. Een kleine windmolen zijn tot zo’n 15 meter hoog, waardoor ze minder wind vangen. Daarnaast staan ze vaak dichter op bebouwing. Dat zorgt voor minder krachtige en constante wind. Als particulier is het interessanter om zonnepanelen te plaatsen, zowel qua energie als financiële investering.

Lees meer over Kleine Windmolens.

Een groot deel van de materialen uit bestaande windmolens kan gerecycled worden. Bijvoorbeeld het staal in de mast, de fundering of de elektrische onderdelen. De rotorbladen zijn een ingewikkelder verhaal.

De materialen van de rotorbladen zijn aan elkaar verlijmd. Dat maakt ze lastig te recyclen. Er wordt veel onderzoek gedaan naar manieren om de materialen toch terug te winnen en opnieuw te gebruiken.

Er zijn voorbeelden waar de rotorbladen wel een nieuw leven hebben gekregen. Zoals een speeltuin in Rotterdam gemaakt van vijf afgedankte wieken. Dit gebeurt nog niet op grote schaal. De bladen kunnen ook worden fijn gemaakt. Daarna kan een deel via verbranding voor energieopwekking zorgen en de glasvezels als vervanging van zand in cement worden gebruikt. Direct hergebruik van de rotorbladen is ook een optie. In Nederland is een verbod op het storten en begraven van wieken van windmolens.

Een kleine windmolen is een windmolen die op het dak of het erf geplaatst kan worden. Er wordt groene stroom mee opgewekt die door de eigenaar gebruikt kan worden. Dit is ook wat zonnepanelen voor particulieren doen.

Meestal zijn kleine windmolens tot zo’n 15 meter hoog. De kosten lopen sterk uiteen, afhankelijk van vermogen en grootte. Van minder dan 1.000 euro tot honderduizenden euro’s. In de meeste gevallen wordt dit niet of nauwelijks terugverdiend tijdens de levensduur van zo’n 20 jaar.

Als je zelf groene stroom op wilt wekken, zijn zonnepanelen een betere keuze dan een kleine windmolen. Zowel voor het milieu als voor het geld.

Een kleine windmolen levert vaak te weinig stroom om rendabel te zijn. Ze wekken tijdens de levensduur vaak minder energie op dan dat er nodig was om ze te bouwen. De kosten worden vaak niet of beperkt terugverdiend tijdens de levensduur. Doordat ze minder hoog zijn dan grote windmolens, vangen ze minder harde en constante wind. Daarnaast is het alleen interessant in delen van Nederland waar de windsnelheden relatief hoog liggen. Bijvoorbeeld de kustgebieden. Op daken van flats, op industrieterreinen en in het open veld kan een kleine windmolen daar voldoende stroom opwekken.

Kleine windmolens zijn er als kleinere versies van de bekende windmolens, met een horizontale as. Er zijn ook varianten met een verticale as. Lees je over windwokkels, dan gaat het om een variant met een verticale as.

De verticale as-varianten zijn geschikter voor de bebouwde kom. Ze hoeven niet in de windrichting gedraaid worden, zoals het horizontale model. Binnen de verticale as-modellen bestaan ook varianten; het Savonius-type en het Darrieus-type. Lees meer over de verschillende typen kleine windmolens.

Fossiele brandstoffen zijn vervuilend en dragen bij aan klimaatverandering. Om de gevolgen te beperken, wordt gewerkt aan een duurzame energievoorziening. Het doel is dat Nederland in 2050 (bijna) helemaal 'fossiel-vrij' is. Hoe dat doel bereikt kan worden, is nog niet precies duidelijk. Er zijn ook verschillende meningen over.

In Nederland komt zo'n 85 procent van de energie die we gebruiken van fossiele brandstoffen. Een klein deel daarvan wordt in ons eigen land gewonnen. 

Aardgas werd in Nederland vooral gewonnen in de provincie Groningen. Omdat de winning leidde tot aardbevingen, is besloten deze winning te stoppen.

Zo'n 8 procent van onze consumptie van aardolie wordt in Nederland geproduceerd. De rest wordt geïmporteerd uit het buitenland.

Nederland heeft ook steenkoolbronnen. Omdat deze moeilijk bereikbaar zijn en dus duur, wordt steenkool ook uit het buitenland geïmporteerd.

Aardgas en steenkool zijn allebei fossiele brandstoffen, die opraken en zorgen voor de uitstoot van CO2 en andere vervuilende stoffen. Ze dragen dus allebei bij aan klimaatverandering. Bij inzet van aardgas wordt wel minder CO2 (en overige stoffen) uitgestoten dan bij steenkool. De inzet van schone, hernieuwbare bronnen is beter voor het milieu dan de inzet van gas en steenkool.

Naast de uitstoot zijn aardgas en steenkool allebei niet-hernieuwbaar. De voorraden raken uiteindelijk op. Voor aardgas is de schatting dat de toegankelijke bronnen binnen over ongeveer zestig jaar op zijn. Steenkool is wereldwijd ruimer aanwezig: naar schatting zijn deze voorraden pas over enkele honderden jaren uitgeput.

Wil je thuis graag groen gas, dan kun je – net zoals bij groene stroom - kiezen voor een energieleverancier die groen gas biedt. Stichting HIER houdt een overzicht bij van aanbieders van groen gas. In de praktijk stroomt er een mix van groen en 'grijs’ gas door je gasleiding, net zoals je bij stroom uit het stopcontact altijd een mix van groene en grijze stroom hebt. Hoeveel groen gas in de mix van het gasnet zit, wordt bijgehouden met certificaten.

Nee, je hoeft niet bang te zijn dat groen gas voor schade zorgt. Groen gas is gemaakt uit biogas, wat dusdanig is bewerkt dat het dezelfde eigenschappen heeft als aardgas. Er is dus voor de werking van je gastoestellen geen enkel verschil met aardgas.

Sommige energieleveranciers bieden CO2-gecompenseerd gas. Dat wordt ook wel bosgecompenseerd gas genoemd. Dit is geen hernieuwbaar gas, zoals groen gas. Het is namelijk ‘gewoon’ aardgas, waarbij de CO2-uitstoot van het aardgas gecompenseerd wordt door bomen te planten. Een overzicht van energieleveranciers die groen gas of CO2-gecompenseerd gas leveren, kun je vinden bij stichting HIER.

In het verleden zijn er meerdere incidenten geweest met vergisters waarbij er overlast voor de omgeving ontstond. De techniek en ervaringen met vergisters hebben de laatste jaren echter grote stappen voorwaarts gemaakt. Vergistingsinstallaties waar biogas wordt gemaakt kunnen draaien zonder grote overlast en risico’s voor omwonenden.