Kolen, olie en gas

Veruit de meeste energie die we gebruiken (circa 93 procent) komt van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en kolen. Deze fossiele brandstoffen zijn verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen, en bovendien veroorzaken ze de nodige vervuiling.

Het huidige systeem van energievoorziening is toe aan een grondige verandering. Om nadelige gevolgen zoals klimaatverandering te beperken, wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een duurzame energievoorziening. Het doel is dat Nederland in 2050 (bijna) helemaal 'fossiel-vrij' is. Hoe dat doel bereikt kan worden, is nog niet precies duidelijk. Er zijn ook verschillende meningen over. 

Wat zijn fossiele brandstoffen?

Fossiele brandstoffen bevatten koolstof die miljoenen jaren geleden door planten is vastgelegd. De koolstof kwam destijds niet vrij als CO2 (na sterfte van de planten) omdat het onder lagen aarde terechtkwam. In de lange tijd onder de grond fossiliseerde het materiaal en was geen onderdeel meer van de koolstofcyclus. Maar doordat we het nu gebruiken als brandstof komt de koolstof vrij in de atmosfeer als een flinke hoeveelheid extra CO2. 

Aardgas

Aardgas is in Nederland de meest gebruikte brandstof. Het wordt gebruikt voor de opwekking van elektriciteit, voor verwarming en als grondstof voor de petrochemische industrie. Nederland is in West-Europa een belangrijke producent van aardgas.

Weetjes:

• Het gebruik van aardgas geeft minder uitstoot van CO2 en vervuilende stoffen dan het gebruik van steenkool of olie.
• Wereldwijd raken de nu toegankelijke bronnen over naar schatting zestig jaar uitgeput.
• Nederland is in het bezit van aardgasbronnen, vooral in Groningen. De aardgaswinning leidt daar tot aardbevingen.

Aardolie

Aardolie is vooral belangrijk voor de industrie en vervoer. Het wordt gebruikt als brandstof en als grondstof voor de productie van kunststoffen. Zo’n zestig procent van de aardolievoorraden bevinden zich in het Midden-Oosten. Ons land produceert acht procent van de eigen behoefte zelf, dit komt voornamelijk uit de Noordzee. De rest wordt geïmporteerd.

Weetjes:

• Bij het gebruik van aardolie komt CO2 vrij, dat bijdraagt aan de klimaatverandering, ook komen er vervuilende stoffen vrij.
• Het gebruik van aardolie maakt Nederland sterk afhankelijk van olieproducerende landen.
• De toegankelijke bronnen raken binnen nu en veertig jaar uitgeput, waardoor er mogelijk tekorten ontstaan; de prijs van aardolie kan gaan stijgen door schaarste.
• Ongelukken met schepen met olie aan boord en olieleidingen zijn schadelijk voor het milieu.

Steenkool

Hoogovens en elektriciteitscentrales verbranden steenkool. In elektriciteitscentrales wordt de warmte gebruikt voor het opwekken van elektriciteit. Het grootste deel van de wereldwijde fossiele energievoorraad bestaat uit kolen. De kolenvoorraden komen in vrijwel overal ter wereld voor, ze zijn vooral te vinden in de Verenigde Staten, de voormalige Sovjetunie en China.

Ook Nederland heeft kolenvoorraden, ze zijn moeilijk bereikbaar en daarom te duur om te delven. Nederland importeert daarom kolen uit het buitenland.

Weetjes:

• Steenkool is een goedkope brandstof.
• Het is voorlopig nog voldoende voorradig, verspreid over de hele wereld. Naar schatting raken de voorraden pas over enkele honderden jaren uitgeput.
• Bij het gebruik van steenkool komen veel CO2 en vervuilende stoffen vrij, hierdoor draagt het sterk bij aan de klimaatverandering en aan verzuring. De uitstoot is ongeveer tweemaal zo hoog als bij het gebruik van aardgas voor de elektriciteitsvoorziening.

Schoon fossiel

Schoon fossiel is de naam van een techniek waarbij de CO2-uitstoot van fossiele brandstof wordt afgevangen en opgeborgen.

Na het afvangen stroomt de CO2 in gasvormige of vloeibare vorm door een pijpleiding naar een opslagplaats. De opslag gebeurt in aardlagen die van nature afgesloten zijn, meer dan 1.000 meter onder land of onder de zeebodem. De opslagplaats wordt daarna tientallen jaren lang gecontroleerd.

Deze schonere inzet van fossiele brandstoffen wordt gezien als een tussenoplossing tot er op de lange termijn een volledig duurzame energievoorziening is. Zie voor meer informatie CO2 afvangen en opslaan.