Een zonneboiler is een slimme toevoeging aan je cv-ketel: zonne-energie is een duurzame vervanger van aardgas. Er komt geen CO2 bij vrij en zonlicht raakt nooit op. Een huishouden van 3 personen met een hr-ketel bespaart met een zonneboiler jaarlijks zo'n 150 m3 gas.

In de zomer levert de zonneboiler bijna al je warme water. In de winter lukt dit niet, ook niet met een grote zonneboiler. Maar je hoeft niet bang te zijn voor een koude douche: als er minder zonlicht is, zorgt je hr-ketel voor warm water.

Een zonneboiler is niet zinvol met een volledig elektrische warmtepomp of een warmtenet. Je hebt dan immers al een duurzame vorm van warm water. Onder de tips lees je hierover meer.

Tips voor de zonneboiler

Wel of geen zonneboiler?

Wel bij cv-ketel of hybride warmtepomp

Heb je een hr-ketel of een hybride warmtepomp? Dan is een zonneboiler een nuttige en duurzame maatregel. Met de zonneboiler bespaar je flink op je gasverbruik voor warm water. Als je plannen hebt de woning op den duur aardgasvrij te maken, bijvoorbeeld met een warmtepomp of door aansluiting op een warmtenet, neemt de klimaatwinst waarschijnlijk flink af.

Niet zomaar een aanrader bij volledig elektrische warmtepomp of warmtenet

Bij een volledig elektrische warmtepomp is een zonneboiler niet zomaar een aanrader. De warmtepomp zorgt al op een duurzame en energiezuinige manier voor warm water. In de zomer doet de warmtepomp dat extra zuinig en dat is juist de periode dat de zonneboiler op het energiegebruik kan besparen. In de winter bespaart de zonneboiler een stuk minder. Vergeleken met een hr-ketel bespaart een zonneboiler bij een warmtepomp dus minder energie en kosten, terwijl je wel een extra installatie moet kopen.  

Bij een warmtenet kunnen we niet precies zeggen of een zonneboiler voor milieuwinst zorgt. Ook een warmtenet zorgt al voor warm water. Nog niet alle warmtenetten zijn aardgasvrij, maar dat gaat in de toekomst wel gebeuren. Tot die tijd zorgt een zonneboiler voor een besparing op het energiegebruik en dus op de energiekosten. Het hangt van de situatie af (type warmtenet en milieu-impact van de zonneboiler) of de extra installatie milieuwinst oplevert en voordeliger is.

Bestaande zonneboiler: blijven gebruiken

Heb je nu al een zonneboiler en wil je overstappen op een volledig elektrische warmtepomp? Dan kan je de zonneboiler blijven gebruiken. Maar de besparing op zowel CO2 als energiekosten zal een stuk lager zijn dan bij de hr-ketel. Bovendien is het bestaande voorraadvat niet geschikt om met een volledig elektrische warmtepomp te gebruiken. Dat moet je dus laten aanpassen of vervangen. Bij een warmtepomp heeft de zonneboiler een elektrische naverwarmer nodig om het boilervat regelmatig op 60 graden te brengen om legionella te voorkomen. Uitzondering is de monoblock warmtepomp met propaan: die kan direct op hoge temperatuur bijverwarmen. Je hebt dan geen onzuinige elektrische naverwarmer nodig. 

Wat kost een zonneboiler?

Voor 3 personen heb je een zonneboiler nodig met een collector van 2,5 vierkante meter (op je dak) en een voorraadvat van 120 liter (in huis). Zo'n zonneboiler kost ongeveer € 4000 inclusief installeren. De subsidie is ongeveer € 1.200. Kleinere zonneboilers zijn goedkoper, grotere kosten meer. Een zonneboiler gaat gemiddeld 20 jaar mee.

Uitleg tabel

Wat bespaar je met een zonneboiler?

Bij een hr-ketel bespaar je met een zonneboiler ongeveer 40 procent op je kosten voor warm water. Een huishouden van 3 personen bespaart jaarlijks gemiddeld zo'n 150 m3 gas, met 5 personen is dat zo'n 240 m3. De precieze besparing hangt af van jouw warmwatergebruik.

Uitleg tabel. Toelichting energiekosten

Zonneboiler, zonnepanelen of zonnestroomboiler?

Voor het milieu én je portemonnee zijn zonnepanelen een goede keuze: je bespaart op je CO2-uitstoot én op je energierekening. Toch zijn er situaties waarin een zonneboiler net zo’n goede of zelfs een betere keuze is. Bijvoorbeeld als je al veel zonnepanelen hebt. Of als je maar weinig ruimte op je dak hebt.

Je hebt al zonnepanelen

Heb je al zonnepanelen op je dak liggen en dek je daarmee jouw stroomverbruik (bijna) helemaal af? Dan zit je aan het maximum van de salderingsregeling. Extra panelen leveren je geen financieel voordeel op (je krijgt de lagere terugleververgoeding). Een zonneboiler kan dan een betere keuze zijn. 

Dak in de schaduw

Een zonneboiler heeft veel minder 'last' van schaduw dan zonnepanelen. De opbrengst neemt wel wat af, maar veel minder dan bij zonnepanelen. Dus ligt (een stuk van) jouw dak een deel van de dag in de schaduw? Dan kun je beter kiezen voor een zonneboiler.

Zonnestroomboiler: elektrische boiler op zonnestroom

Een zonnestroomboiler is een elektrische boiler die slim verwarmd wordt met de stroom van je zonnepanelen. Het is een manier om meer stroom van je zonnepanelen zelf te gebruiken. Maar het apparaat is minder zuinig dan een zonneboiler en minder efficiënt dan een warmtepomp. Lees meer op Meer zonnestroom zelf verbruiken.

Hoe werkt een zonneboiler?

Een zonneboiler gebruikt warmte uit zonlicht om water te verwarmen. Een zonneboiler bestaat uit:

• Eén of meer zonnecollectoren op het dak om zonnewarmte op te vangen.
• Een pomp en leidingen naar het voorraadvat.
• Een voorraadvat (met 80 tot 300 liter water) voor het warme water.
• Een naverwarmer, meestal de combiketel.

In de collector zit een vloeistof. De temperatuur van de vloeistof kan door de zonneschijn oplopen tot wel 90 graden. Via een leiding wordt de warme vloeistof van de collector naar het voorraadvat gepompt. Daar stroomt het door een warmtewisselaar die de warmte afgeeft aan het water in het vat. Van het vat gaat een leiding naar de douche. Vooral 's winters wordt het water niet warm genoeg en springt de bijverwarmer bij. In de meeste huizen is dat een hr-ketel. Die stookt het water uit de boiler bij tot minstens 60 graden Celsius. Deze temperatuur is noodzakelijk om groei van de Legionella bacterie te voorkomen. Meer daarover op Drinkwater.

De grootte van een zonneboiler wordt meestal afgestemd op de hoeveelheid warmte die in de zomer nodig is om het water op te warmen. Een grotere installatie die in de winter meer warmte (voor warm water) kan leveren, zou ’s zomers veel warmte onbenut laten.

Is mijn cv-ketel geschikt?

Als jouw cv-ketel het Gaskeur-NZ label (Naverwarming Zonneboiler) heeft, is hij geschikt voor een zonneboiler. Soms moet je wel een aansluitset laten monteren, die kost ruim € 100. Heeft je cv-ketel geen NZ-label, maar wel een indirect gestookte boiler (los voorraadvat) dan is het ook mogelijk om te combineren met een zonneboiler.

Zonnecollector: vlakke plaat of buizen

De meeste zonnecollectoren hebben een vlakke glasplaat met daaronder een collector van metaal. Dit heet een vlakkeplaatcollector en ziet eruit als een soort zonnepaneel. Er zijn ook zonnecollectoren die bestaan uit een serie buizen die naast elkaar op het dak liggen. Dit heet een vacuümbuiscollector of heat-pipes. Vacuümbuizen zijn wat duurder als je ze koopt, maar een buiscollector levert als de zon laag staat (in het voor- en naseizoen en in de winter) meer warmte dan een zonnecollector met een vlakke plaat. Hiermee verleng je het ‘zonneboiler-seizoen’ in Nederland. Vacuümbuizen kunnen ook de oplossing zijn als je maar een klein dakoppervlak hebt. En omdat het aantal buizen in een collector variabel is, is het ook makkelijk om de grootte van de collector aan te passen.

Soorten zonneboilers

Er zijn verschillende soorten zonneboilers. De standaard zonneboiler en de compacte zonneboiler leveren alleen warm water. Daarnaast is er een zonneboilercombi die warm water levert én je huis verwarmt.

Standaard zonneboiler

Collector: gemiddeld 3 m2
Inhoud voorraadvat (boiler): 80 tot 250 liter
Afmetingen boiler: diameter 40 tot 80 cm, hoogte 80 tot 165 cm; of een liggend vat van 130 cm lengte en 50 cm doorsnee.

Compacte zonneboiler

Collector en voorraadvat zijn geïntegreerd en daardoor compact. Het is een oplossing voor huizen waar geen plaats is voor een opslagvat binnen.
Watervoorraad: tussen 70 en 170 liter.

Zonneboilercombi

Een zonneboiler-combi zorgt niet alleen voor warm water, maar levert ook warmte voor de verwarming van je huis. De combi heeft een groter collectoroppervlak en een groter voorraadvat. De besparing is sterk afhankelijk van de woning en het gebruik.

Goede kwaliteit

Elke zonneboiler in de Nederlandse handel is van goede kwaliteit en beveiligd tegen bevriezing en oververhitting. Ze gaan 15 tot 25 jaar mee. Eventuele schade aan een collector wordt meestal gedekt door je opstalverzekering; informeer bij jouw verzekeringsmaatschappij.

Tips voor aanschaf zonneboiler

Let op beschermde dieren

Onder de dakpannen van je huis kunnen beschermde diersoorten, zoals vleermuizen of vogels, nestelen. Volgens de Wet Natuurbescherming mag je deze dieren niet verstoren of doden. Je kunt de installateur vragen om eerst te checken of er nesten aanwezig zijn op het dak of onder de dakpannen. Maar veel installateurs doen de inspecties op afstand en kunnen dat dan niet zien. Hou dus zelf in de gaten of je in de maanden april t/m augustus vogels onder de dakpannen in en uit ziet vliegen of dat er nesten zijn op het platte dak waar de zonnecollector gepland is. Is dat het geval? Dan kun je rekening houden met de broedende vogels door de installateur te vragen nog even te wachten met het plaatsen van de zonnecollector tot buiten het broedseizoen: vóór 1 april of ná 1 augustus.

De productie van een zonneboiler en het milieu

Bij de productie van een zonneboiler komen broeikasgassen zoals CO2 vrij. Maar dat is veel minder dan wat je over de hele levensduur van je zonneboiler aan CO2-uitstoot bespaart.

Meer informatie

• Kijk voor leveranciers van zonneboilers op de site van brancheorganisatie Holland Solar.
• Naast de landelijke subsidie zijn er in sommige gemeenten of provincies subsidies voor zonneboilers. Kijk op de Energiesubsidiewijzer.
• Ben je benieuwd wat je nog meer kan doen om je huis energiezuiniger te maken: check je woning op www.verbeterjehuis.nl.