Stroom die je zelf gebruikt, hoef je niet te kopen van het energiebedrijf. Daarom is het slim om bijvoorbeeld de vaatwasser aan te zetten als de zon schijnt. En er is nog een voordeel: stroom gebruiken als de zon schijnt, helpt problemen op het elektriciteitsnet te voorkomen. Het net raakt dan minder snel overbelast.

Er zijn steeds meer energiebedrijven die terugleverkosten in rekening brengen aan zonnepaneelbezitters. Hoe meer je teruglevert, hoe hoger het bedrag. Ook daarom is het gunstig om meer zelf te verbruiken.

Op dit moment is het zo dat je voor de zonnestroom die je teruglevert aan het net een goede prijs krijgt. Dat komt doordat je deze stroom kan salderen (verrekenen) met de stroom die je afneemt. Maar er zit wel een maximum aan. Voor de stroom die je niet kan salderen, krijg je een lagere vergoeding.

5 tips: meer zonnestroom zelf verbruiken

Aansluiting op het net blijft nodig

Ook als je meer van je eigen zonnestroom verbruikt, blijft een aansluiting op het elektriciteitsnet nodig. Zelfs als je een thuisbatterij gebruikt.

Als je helemaal zelfvoorzienend wilt zijn in stroom, moet je stroomproductie precies gelijk lopen met je stroomverbruik: op dezelfde tijdstippen en minstens zoveel als je nodig hebt. Maar dat kan niet. De opbrengst van zonnestroom gedurende de dag is te wisselvallig. In de winter en op bewolkte dagen leveren je zonnepanelen sowieso te weinig op.

Zelf meer verbruiken: minder net-overbelasting?

Liggen er in jouw wijk veel zonnepanelen? Dan levert je wijk op zonnige momenten ineens veel stroom aan het elektriciteitsnet. In wijken waar ook oude elektriciteitskabels liggen, kan zo'n piekmoment zorgen voor overbelasting van het net. Dat heet ook wel netcongestie: je zonnestroom kan dan even niet het net op. En je zonnepanelen stoppen met stroom opwekken. Dat levert een klein verlies aan zonnestroom: 1 of 2 procent op jaarbasis. De kans hierop vermindert als je zelf meer van je zonnestroom verbruikt, omdat je daarmee de piek van stroomlevering aan het net helpt verlagen.

Het is overigens geen reden om af te zien van zonnepanelen. Netcongestie bij huishoudens komt relatief weinig voor, bij zo’n 7% van de huidige zonnepaneleneigenaren. Het is vooral een probleem voor zonneparken; die zijn aangesloten op een ander elektriciteitsnet dan huishoudens. En de voordelen van zonnepanelen voor het klimaat en je portemonnee zijn veel groter, dan het kleine verlies van zonnestroom.

Overdag de was en vaat doen

Wil je meer van je zonnestroom verbruiken? Zet elektrische apparaten die veel stroom verbruiken dan aan als je zonnestroom produceert. Zoals de vaatwasser en de wasmachine. Dit verhoogt het verbruik van je zonnestroom van ongeveer 30 naar zo'n 35 procent.

Draai de was op momenten dat je zonnestroom opwekt. Vooral het startmoment is belangrijk: wasprogramma's vragen het eerste uur de meeste stroom. En zet je vaatwasser bijvoorbeeld rond het middaguur aan. Dat kan ook als je niet thuis bent: veel van deze apparaten hebben een timer, waarmee je de start kunt uitstellen.

Sommige apparaten kun je niet afstemmen op je zonnestroomproductie. Een inductiekookplaat gebruik je nu eenmaal rond etenstijd, bijvoorbeeld. En een koelkast moet aanslaan aan als de temperatuur van binnen oploopt.

Elektrische auto opladen met je zonnestroom

Het verbruik van je eigen zonnestroom kan omhoog van ongeveer 30 naar ongeveer 60 procent, als je je elektrische auto ermee oplaadt. Laad je auto daarvoor zo vaak mogelijk thuis op als de zon schijnt. Check ook mogelijkheden van je auto, je laadpaal en je oplaad-app. Vaak kun je instellen dat het laden moet starten als de zonnepanelen stroom opwekken.

Laadpalen worden steeds beter in 'slim laden'. Dit betekent dat je via een app of softwareprogramma (in de laadpaal en in de toekomst ook in steeds meer elektrische auto's) kunt instellen wanneer en hoe snel je auto mag laden. Dat kun je dan afstemmen op je zonnestroomopbrengst, de energieprijs (als je een daltarief gebruikt) en de drukte op het elektriciteitsnet. In de toekomst gaan laadpalen en elektrische auto's waarschijnlijk ook werken als batterij: ze kunnen dan zonnestroom opslaan én aan je huis leveren. Lees meer over slim laden.

Warm water van zonnestroom

Je gebruikt warm water vooral in de ochtend en avond. Haal je warm water uit een voorraadvat, zoals die van een volledig elektrische warmtepomp? Laat dit dan opwarmen met de zonnestroom die je overdag opwekt. Zo kun je het verbruik van je zonnestroom vergroten van ongeveer 30 procent naar 40 tot 50 procent. Je stelt dit eenvoudig in met een gewone tijdklok.

Je warmtepomp gebruikt ook stroom voor het verwarmen van je woning. Kun je daarvoor ook je zonnestroom inzetten? Heel beperkt. In de zomer wekken je zonnepanelen de meeste stroom op; maar dan verwarm je je woning niet. In de winter vraagt je warmtepomp veel stroom voor verwarmen, maar dan leveren je zonnepanelen te weinig stroom op. Bovendien stook je je huis vaak ’s avonds, en dan wek je nauwelijks zonnestroom op.

Een timer op je close-in boiler of kokendwaterkraan helpt ook om meer van je zonnestroom te verbruiken.

Zonnestroomboiler: elektrische boiler op zonnestroom

Een zonnestroomboiler is een elektrisch boilervat dat slim gebruik maakt van de stroom van je zonnepanelen die je anders zou terugleveren aan het net. Het is een manier om meer stroom van je zonnepanelen zelf te gebruiken. Maar het apparaat heeft ook nadelen. 

1. Een zonnestroomboiler verwarmt minder efficiënt dan een warmtepomp of warmtepompboiler. Er zijn dus betere alternatieven voor je zonnestroom waarmee je meer energie bespaart.
2. Als er niet genoeg stroom wordt opgewekt door je zonnepanelen (bijvoorbeeld in de winter) moet het water in de zonnestroomboiler op een andere manier worden verwarmd. Bijvoorbeeld door de cv-ketel of een elektrische naverwarmer. Je gas- of stroomverbruik gaat daardoor omhoog, wat zorgt voor een hogere energierekening. 
3. Een elektrische naverwarmer verbruikt veel stroom. Op de momenten dat die stroom van het net afkomt, zorgt dat voor een hoge piekbelasting en wordt het net zwaarder belast. 
4. Een zonnestroomboiler die je nu aan je cv-ketel koppelt, kan je later niet zomaar aan een warmtepomp koppelen. Dus overweeg je om over te stappen op een warmtepomp, dan is een zonnestroomboiler geen slimme investering. 
5. Je krijgt geen subsidie voor een zonnestroomboiler. 

Minder opbrengst, meer zelf verbruiken: richt op oost/west

Zijn je zonnepanelen nog niet geplaatst? En wil je graag zo veel mogelijk van je zonnestroom zelf verbruiken? Overweeg dan om je zonnepanelen te richten op het westen en/of oosten. De piekproductie van zonnestroom valt dan namelijk in de ochtend en avond. En dat zijn ook de momenten dat je zelf veel stroom verbruikt. Onderzoeken in echte huishoudens in combinatie met rekenmodellen schatten dat je zo 3 tot 6 procent meer van je eigen stroom kunt verbruiken.

Oriënteer je de panelen op zuid, dan is je opbrengst van zonnestroom wel hoger. Maar je verbruikt er dan zelf minder van, omdat de momenten van piekproductie en piekverbruik minder gelijk lopen.

De impact van de thuisbatterij

Een thuisbatterij kan zonnestroom opslaan die je produceert maar niet meteen verbruikt. Ook hiermee kun je je verbruik verhogen van ongeveer 30 procent naar zo’n 60 procent. Het effect is wel beperkt. Een thuisbatterij is te klein om in de zomer alle zonnestroom op te slaan die je niet meteen verbruikt. En in de winter is er onvoldoende opbrengst om je thuisbatterij vol te laden.

Energie Management Systeem: slim, maar niet voor je portemonnee

Een Energie Management Systeem (EMS) kan helpen om geautomatiseerd meer van je zonnestroom te verbruiken. Zo'n systeem kan namelijk zelfstandig, vaak met hulp van slimme rekenprogramma's, apparaten in huis aan- of uitzetten. En afstemmen op de zonnestroomproductie. Ook kan een EMS de weersvoorspelling gebruiken om stroomopbrengst te voorspellen en daarop in te spelen.

Een nadeel van een EMS is dat je apparaten online moeten zijn (wifi-verbinding). En dat zijn veel apparaten nog niet. En apparaten die al wel online zijn, kunnen niet altijd met elkaar communiceren. In de praktijk kan een EMS daardoor vaak maar een enkel apparaat aansturen op zonnestroom, zoals een warmtepomp, laadpaal of thuisbatterij.

Flink prijskaartje

Aan een EMS hangt een flink prijskaartje: € 300 tot € 500 voor het apparaat en een basisprogramma. Daar komen installatiekosten en andere kosten nog bij. Denk aan eventuele nieuwe bekabeling tussen apparaten, aanpassingen in de stoppenkast en gebruikskosten (je betaalt bij een EMS namelijk ook voor het gebruik van rekenmodellen en het verzamelen van gegevens).

Niet doen: onzuinige apparaten aan

Het is geen goed idee om onzuinige apparaten te kopen om meer van je zonnestroom te verbruiken. Dan verspil je namelijk klimaatvriendelijke stroom, die je anders aan het elektriciteitsnet zou leveren. In plaats van jouw groene stroom, verbruikt iemand anders dan de grijsgroene mix van het stroomnet.

Grote stroomslurpers zijn bijvoorbeeld een elektrische kachel.

Vragen over meer zonnestroom zelf verbruiken