Airco’s hebben gevolgen voor het klimaat doordat ze stroom verbruiken. Een mobiele airco waarmee je één kamer koelt en die je 110 uur gebruikt, verbruikt 110 kWh aan stroom. Dat is 20 keer zoveel als een ventilator die 110 uur aanstaat: die verbruikt maar 5,5 kWh aan stroom! Daarnaast bevatten airco’s koudemiddel. Dit heeft ook impact op het klimaat: er lekt gemiddeld een paar procent van weg (dat komt dus in de lucht).

Tips voor een koel huis

Ventilator: goedkoop en klimaatvriendelijk

Een ventilator zorgt voor verkoeling, zonder dat de lucht kouder wordt. Dat komt door de luchtstroom: die zorgt ervoor dat je lichaamswarmte sneller wordt afgevoerd en zweet beter verdampt. Daardoor voelt het koeler aan (de gevoelstemperatuur wordt lager). Er zijn allerlei soorten ventilatoren, de meest gebruikte zijn een plafondventilator, tafelventilator, staande ventilator en torenventilator ('ventilatorzuil'). Let op: het gaat hier niet om een zogenaamde luchtkoeler of aircooler. Het nut daarvan is twijfelachtig, zie Is een luchtbevochtiger een goed idee?

Ventilator verbruikt nauwelijks stroom

Een ventilator verbruikt veel minder stroom dan een airco. Als je hem 110 uur gebruikt, kost dat 5,5 kWh aan stroom. Ter vergelijking: een mobiele airco die 110 uur aanstaat, verbruikt in een jaar 110 kWh. Dat is 20 keer zo veel. Daarnaast is een mobiele airco 10 keer duurder in aanschaf als een goede ventilator. En doordat een airco ook koudemiddel bevat, is de klimaatimpact nog hoger. Bekijk de vergelijking van airco’s en ventilator (alleen stroomverbruik).

Let op als je een airco koopt

Ga je een airco kopen? Let dan op de volgende dingen:

• Koop geen mobiele airco. Je gebruikt hem vooral op heel warme dagen, maar juist dan helpt hij nauwelijks om de temperatuur omlaag te brengen, terwijl het energiegebruik hoog is.
• Ga voor een koudemiddel met een zo laag mogelijke klimaatimpact. Voor nieuwe mobiele airco's is een natuurlijk koudemiddel verplicht, die hebben een lage klimaatimpact. Lees meer over koudemiddelen en de keuzes die je hebt.
• Kies een airco met energielabel A++ of hoger en een laag energieverbruik in kWh per jaar (dit staat ook op het energielabel). Je kunt er dan ook eventueel mee (bij)verwarmen in de winter. 
• Laat een split-airco installeren door een bedrijf met het STEK-logo: dan weet je zeker dat het deskundig gebeurt.
• Let ook op het geluid dat de buitenunit maakt: met een stille buitenunit doe je de buren een plezier. Bekijk ook de tips voor plaatsing en onderhoud.

6 tips om je airco zuinig te gebruiken

Mobiele airco of split-systeem?

Helpen gordijnen, zonwering en isolatie niet of onvoldoende om je huis koel te houden? Een airconditioner koelt de lucht in huis en voert de warmte af naar buiten. Je kunt er één ruimte of meer kamers mee koelen. Er zijn verschillende soorten airconditioners: mobiele airco’s die je makkelijk kunt verplaatsen ('monoblocks') en vaste airco’s in één of meer kamers (split-systeem). Mobiele airco’s zorgen voor een koude luchtstroom die je op jezelf kunt richten, vaste airco’s koelen een kamer.

Mobiele airco: bijna geen koeling op tropische dagen

Een mobiele airco ('monoblock') kun je verplaatsen en dus op de plek neerzetten waar jij koeling wilt. Mobiele airco’s hebben een afvoerslang om de warme lucht naar buiten te blazen. Dat is meteen de zwakte van dit apparaat: je hangt de slang door een open raam of deur naar buiten, maar daardoor komt ook warme lucht naar binnen. Dat doet het koelen voor een deel (soms zelfs helemaal) weer teniet. Het is net zoiets als het raam openzetten in de winter als de verwarming aan is. De meeste mobiele airco’s worden tijdens een hittegolf verkocht, als mensen merken dat het heel warm wordt in huis of op zolder. Maar het vervelende is dat mobiele airco’s juist op heel warme dagen (boven de 30 graden) slecht koelen. Het beste is om de warmte zoveel mogelijk buiten te houden (zie de tips over Woning koel houden): dan kom je niet in de verleiding om een mobiele airco te kopen en zit je straks niet met een overbodig apparaat. Wil je toch verkoeling, gebruik dan een ventilator.

Gebruik je toch een mobiele airco, zorg dan altijd dat je de opening van het raam kunt afsluiten: bij sommige apparaten zit standaard een afdichtset, anders kun je die los kopen. Zorg ook voor een korte afvoerslang met zo min mogelijk knikken, bij voorkeur aan de schaduwkant van de woning. Verder is het verstandig om de mobiele airco niet op het heetst van de dag te gebruiken en pas aan te zetten als het buiten wat is afgekoeld. Op het heetst van de dag kun je dan de ramen dichthouden. Zet het apparaat tijdens gebruik ook niet in de zon, want dan heeft het nauwelijks effect. En richt de luchtstroom op de plek waar je zit, daar merk je er het meest van.

Vaste airco: single split of multi split

Bijna alle vaste airco’s hebben een split-systeem: een buitenunit die verbonden is met één of meer binnenunits. Hiermee kun je dus één of meer kamers koelen. Tussen de buiten- en binnenunit(s) lopen leidingen met koudemiddel. Een airco met één binnenunit is een single split, een airco met 2 of meer binnenunits heet een multi split.

Een single split-airco is een stuk efficiënter dan een mobiele airco en koelt veel beter als het erg warm is. Ga wel verstandig met de airco om: gebruik hem zo weinig mogelijk (alleen als het echt heel warm is) en zet de temperatuur niet te laag. Laat het apparaat ook goed onderhouden.

Combineer het gebruik van de airco met een ventilator. De koele lucht wordt zo nog beter verspreid waardoor het nog koeler aanvoelt. Je kunt daardoor de airco wat minder koud instellen en dat scheelt weer energie.

De meeste moderne splitairco’s hebben ook de optie om te verwarmen. Daardoor kan je de airco gebruiken als (bij)verwarming tijdens het stookseizoen en besparen op je gasverbruik. Let er wel op dat je een airco koopt met een energielabel van A++ of hoger. Bij een minder zuinige airco ga je juist veel stroom verbruiken bij het verwarmen. Lees meer op Welke warmtepompen zijn er?

Stroomverbruik airco's

De milieu-impact van airconditioners zit vooral in de energie die het apparaat verbruikt en het koudemiddel. De productie van de apparaten kost natuurlijk ook grondstoffen en energie, maar dat valt in het niet bij het gebruik.

De tabel toont het stroomverbruik, de energiekosten en de CO2-uitstoot (van de stroom) voor een ventilator, mobiele airco, single split en multisplit. Een vaste single split-airco verbruikt per uur minder stroom dan een mobiele airco en koelt bovendien veel beter. Een multi split verbruikt (uiteraard) meer stroom dan een single split, maar je kunt er ook meer kamers mee koelen. Ook het koudemiddel heeft klimaatimpact als het vrijkomt. Dit is niet in de tabel opgenomen.

Uitleg tabel. Toelichting energiekosten

Veelgebruikers: 3x zoveel klimaatimpact

Je kunt het stroomverbruik beperken door de airco zo min mogelijk aan te zetten. Daarmee bespaar je ook flink op de energiekosten. Gemiddeld zetten mensen met een airco deze 20 dagen per jaar aan, 5 uur per dag. Maar er is ook een groep veelgebruikers die hem meer dan 30 dagen per jaar aanzet en 10 uur per dag. Zij gebruiken erg veel energie, tot wel drie keer zoveel. Zo verbruikt een mobiele airco die 300 uur per jaar aanstaat 300 kWh. Dat staat gelijk aan 210 euro per jaar (op basis van 70 cent per kWh) en een klimaatimpact van 100 kilo CO2-uitstoot per jaar.

Klimaatimpact koudemiddel

Het koudemiddel in airco’s zorgt ervoor dat het apparaat de lucht kan koelen. Vaak worden hiervoor fluorkoolwaterstoffen gebruikt, HFK’s (bijvoorbeeld R410). Dat zijn sterke broeikasgassen met een grote klimaatimpact, tot wel 2.000 keer zoveel als CO2. Zolang ze in de airco opgesloten zitten, kunnen ze geen kwaad. Maar er komt vaak wat van dit middel vrij, tijdens de installatie of door beschadiging van de leiding of aansluiting. Daarom moet je een split-airco ook altijd goed laten onderhouden en – als je hem wegdoet – laten weghalen door een deskundige monteur, zodat het koudemiddel goed afgetapt kan worden en niet ontsnapt.

Natuurlijk koudemiddel: lage klimaatimpact

Gelukkig komen er steeds meer koudemiddelen met een lage klimaatimpact (maximaal 3 keer zo veel als CO2). Voorbeelden van zulke 'natuurlijke koudemiddelen' zijn:

• propaan (R290)
• isobutaan (R600a)
• CO2 (R744).

Dit soort koudemiddelen met een lage klimaatimpact zijn al verplicht in nieuwe mobiele airco's.

Split-airco? Ga voor natuurlijk koudemiddel!

Ook bij single-split airco's wordt soms al een natuurlijk koudemiddel toegepast. Meestal gaat het dan om propaan (R290). Propaan heeft een zeer laag klimaateffect als het onverhoopt vrijkomt. Omdat propaan brandbaar is mag het slechts in kleine hoeveelheden worden gebruikt. Daarom zijn er geen multi-split airco's met propaan als koudemiddel beschikbaar.

De meeste split-airco's de nu op de markt zijn, zijn gevuld met het middel R32: dat heeft in de lucht ruim 600 keer meer klimaatinvloed als dezelfde hoeveelheid CO2. Tot slot zijn er ook nog split-airco's te koop met koudemiddel R410a of R407cm, en die hebben in de lucht een klimaatinvloed die tot zo'n 2000 keer zo groot is als CO2. Het is dus goed om op het koudemiddel te letten.

Beste keuzes

Als je nu een single-split airco koopt, ga dan voor R290 (propaan) als koudemiddel. Het totale klimaateffect wordt dan namelijk ruim 50% lager ten opzichte van R32 en wel 75% lager dan een split-airco met R410A.

Bij een multi-split kun je het best voor R32 kiezen. De totale klimaatimpact tijdens het gebruik (dus van het stroomgebruik en koudemiddel samen) wordt dan namelijk ruim 50% lager dan bij gebruik van R410A.

Vanaf 2025 zijn single split airco's met koudemiddel met groot klimaateffect verboden. Koudemiddel met een hoge klimaatimpact wordt steeds schaarser en dus duurder: een extra reden om te kiezen voor een airco met een klimaatvriendelijk koudemiddel.

Airco plaatsen en onderhouden

Een split-airco is een koelinstallatie: die mag alleen geplaatst worden door een monteur die daar een diploma voor heeft. Vroeger moesten bedrijven die met koelmiddelen werken een STEK-certificering hebben. Het STEK-logo bestaat nog steeds en is nu een extra kwaliteitskenmerk waar je op kunt letten. Een split-arico moet door een monteur met F-gassen certificaat (richtlijn BRL 200) worden gevuld en geïnstalleerd. Het bedrijf zelf moet het BRL 100-certificaat hebben.

Voor een mobiele airco heb je geen monteur nodig, die kun je zelf neerzetten.

Onderhoud airco

Laat een split-airco regelmatig schoonmaken zodat hij zuinig en goed blijft werken. Je kunt hiervoor een onderhoudscontract afsluiten. Laat vooral ook checken of er koudemiddel uit de airco lekt, de monteur kan lekken dichtmaken en koudemiddel bijvullen. Laat ook de buitenunit regelmatig schoonmaken: als daar veel vuil inkomt, maakt hij meer lawaai.

Geluid: waar zet je de airco neer?

Een airco maakt geluid, zowel in huis als buiten. Op het energielabel staat het geluidsniveau van de binnenunit en de buitenunit. Geluid van de binnenunit valt vooral op in de slaapkamer. Als de binnenunit inschakelt werkt die op vol vermogen en produceert dan flink geluid. Schakelt de binnenunit weer terug, dan wordt deze een stuk stiller. Bij heel stille binnenunits kan het geluid teruggaan tot ongeveer 20 dB (dat is net hoorbaar, denk aan het ruisen van boomblaadjes).

Net als warmtepompen mag de maximale geluidsdruk op de erfscheiding 45 dB zijn. Met een stille buitenunit doe je jezelf en de buren een plezier. Er bestaan ook kasten die je om de buitenunit kunt plaatsen en die het geluid dempen.

Bedenk ook goed waar je de buitenunit van de airco neerzet: liever niet te dicht bij het huis of bij het slaapkamerraam van de buren. Let ook op trillingen en doordreunen. Zet de airco op een geluiddempende laag of hang hem aan een stevige constructie. En hou de buitenunit goed schoon: dat scheelt geluid. Een airco moet aan dezelfde geluidsnorm voldoen als een buitenunit van een warmtepomp. Kijk op Geluid bij warmtepompen voor meer informatie over de wettelijke regels en vergunningen.

Oude airco inleveren en recyclen

Mobiele airco’s gaan ongeveer 10 jaar mee, split-airco’s 12 tot 15 jaar. Breng een oude of kapotte mobiele airco naar de milieustraat of lever hem in bij de winkel waar je een nieuwe koopt. Zij zorgen dat het koudemiddel goed wordt verwijderd en andere materialen worden gerecycled. Zet de airco in elk geval níét aan de weg! Lees meer over Elektrische apparaten wegdoen.

Laat een split-airco altijd zo snel mogelijk weghalen door een deskundige monteur: die kan de schadelijke koudemiddelen uit de airco aftappen. Haal een split-airco dus nóóit zelf van de muur en blijf ook van de leidingen af, omdat het koudemiddel dan vrijkomt. Veel koudemiddelen zijn zeer sterke broeikasgassen. In (heel) oude airco’s kunnen zelfs nog CFK’s zitten, die zijn ook schadelijk voor de ozonlaag. Zoek dus een bedrijf dat airco’s mag installeren of weghalen, bijvoorbeeld met het STEK-logo.

Een ventilator die het nog doet kun je verkopen of naar een kringloopwinkel brengen. Een kapotte ventilator kun je laten repareren of naar de milieustraat brengen.

Vragen over airco's