Er is een landelijke subsidie voor isolatie. De subsidie is een vast bedrag per vierkante meter. Je hebt voordeel als je 2 of meer maatregelen laat uitvoeren, dan is het bedrag per vierkante meter namelijk 2 keer zo hoog. Je krijgt alleen subsidie als je een isolatiebedrijf inschakelt, dus niet voor doe-het-zelf.

Voor de hoge subsidie kun je 2 isolatiemaatregelen combineren (spouw, voorzetwand binnenkant of buitenkant, dak, vloer of ramen). Of je combineert 1 isolatiemaatregel met een warmtepomp, zonneboiler of warmtenetaansluiting. Als je biobased isolatiemateriaal gebruikt, kun je een extra bedrag krijgen. Bekijk de uitgebreide voorwaarden op Subsidie voor isolatie.

Sommige gemeenten en provincies geven ook subsidie voor isolatie. Kijk op de Energiesubsidiewijzer om te zien welke regelingen er zijn in jouw gemeente of provincie.

• Ga je een hypotheek afsluiten? Je kan extra geld lenen voor energiebesparende maatregelen. Kijk op Extra hypotheekruimte voor energiebesparing. 
• Er is ook een voordelige lening voor maatregelen waarmee je energie bespaart: de Energiebespaarlening. 

Lenen kost geld, maar levert je in dit geval ook direct iets op. Een beter geïsoleerd huis voelt een stuk prettiger, de energiekosten zijn lager en je huis wordt waarschijnlijk meer waard.  

Dan heeft het waarschijnlijk geen spouwmuur. Zonder spouw geen spouwmuurisolatie, maar er zijn ook andere manieren om je buitenmuren te isoleren. Kijk voor meer informatie op: Buitenmuur isoleren met voorzetwand en Buitenmuur isoleren aan de buitenkant.

Dan is de kans groot dat het bij de bouw buitenmuren met een spouw heeft gekregen.

Je meet de dikte van je muur naast een raam of deur. Handig om dit met z’n tweeën te doen. Leg aan beide kanten een lat en meet de afstand daartussen. Dat is de dikte van de muur.

Is de muur 20 cm of dunner, dan is het meestal een muur zonder spouw.  

De dikte van de muur zegt niet alles. Heb je een muur met zichtbare bakstenen? Kijk dan eens naar het metselwerk! 

• Zie je korte (ongeveer 10 cm) en lange (ongeveer 20 cm) stenen en is de muur zo’n 20 cm dik, dan heb je een massieve stenen muur. Dit noem je ook wel een steensmuur, zonder spouw. De dikte van de muur is dan ongeveer gelijk aan de lengte van de bakstenen waarmee de muur is opgebouwd.  
• Zie je alleen lange kanten? Dan is het een halfsteensmuur. Dat kan een buitenblad zijn van een spouwmuur, of een enkele (halfsteens)muur.  
• Is je muur behoorlijk dikker dan 10 cm, maar dunner dan 20 cm, dan heb je waarschijnlijk een enkele muur met een voorzetwand.
• Is je muur dikker dan 20 cm? Dan heb je waarschijnlijk te maken met een spouwmuur.  

De allereerste stap is: controleren of er al isolatiemateriaal in de spouwmuur zit. Is hij leeg? Dan kan de adviseur controleren of de spouw aan de overige voorwaarden voldoet.

Zit er wel isolatiemateriaal in? Dan controleert hij of het materiaal nog goed is (niet ingezakt) en of het dik genoeg is (als er dunne platen zijn gebruikt). Op basis daarvan kun je besluiten om het isolatiemateriaal bij te vullen of schoon te maken en opnieuw te vullen.

De spouwmuur moet schoon zijn: zonder puin of cementresten (‘speciebaarden’). Op plekken met puin of cement kan geen – of te weinig – isolatiemateriaal gaan zitten. Als je de muur dan toch vult met isolatiemateriaal kan er via het puin of de cementresten vocht naar binnen doorslaan. Het vocht kan dan niet snel genoeg weg, waardoor er vochtplekken kunnen ontstaan. Bij een lege spouw of een schone spouw die helemaal gevuld is met isolatiemateriaal, kan het vocht wel makkelijk weg.

Bij de meeste woningen kan een vervuilde spouwmuur goed schoongemaakt worden. Puin en cementresten worden dan weggehaald uit de spouw. Veel gecertificeerde na-isolatiebedrijven kunnen de spouw schoonmaken of je doorverwijzen naar een ander bedrijf dat deze schoonmaak kan uitvoeren. Kan de spouw niet schoongemaakt worden? Dan kun je beter voor andere gevelisolatie kiezen.

Kijk voor meer informatie op: Gevelisolatie binnenkant of Gevelisolatie buitenkant.

Om te voorkomen dat er regenwater in de spouw komt, moeten het voegwerk, de waterkering rond de kozijnen, het dak en de goten in orde zijn. Want regenwater in de spouw kan niet weg en zorgt voor problemen, zoals vochtoverlast in huis.

Waterdamp moet uit de spouwmuur kunnen ontsnappen via de buitenste muur. Dat kan niet altijd als verf op de buitenmuur zit. Als de bakstenen, verf of het glazuur dampremmend zijn, kan dat een reden zijn om de spouwmuur níét te isoleren. Vraag het inspectiebedrijf om advies, want dit is erg afhankelijk van jouw situatie.

Is de buitenmuur geschilderd? Dan hangt het van de verf af of je de spouwmuur kunt laten isoleren. Waterdamp moet namelijk via de buitenste muur uit de spouwmuur kunnen ontsnappen, anders kun je vochtproblemen krijgen. Is de verf dampopen, dan kun je de spouwmuur laten vullen. Dampopen verf wordt ook wel dampdoorlatende verf, ademende verf of vochtregulerende verf genoemd. Is de verf dampremmend of dampdicht, dan kun je de spouwmuur beter niet laten isoleren. 

Hoe weet je welke verf er op de muur zit? Dat kun je zelf niet zien. Een goed na-isolatiebedrijf haalt een steen uit de muur en laat die in een laboratorium onderzoeken. Weet je zeker welke verf gebruikt is, en zitten er geen oude lagen onder? Dan kan het na-isolatiebedrijf misschien aan de hand daarvan al zeggen of de verf dampopen of dampremmend is. 

Zit er glazuur op de bakstenen? Dan is spouwmuurisolatie niet mogelijk: glazuur is namelijk altijd dampdicht. 

In veel woningen ventileert de kruipruimte via de spouwmuur. Na spouwmuurisolatie kan dat niet meer. In dat geval moet het isolatiebedrijf nieuwe ventilatiekanalen maken voor de kruipruimte.

De kruipruimte moet altijd kunnen ventileren. Anders kunnen er veel schadelijke stoffen in blijven hangen (bijvoorbeeld vocht en radongas). En die kunnen vervolgens naar je woonkamer lekken.

Grote kans dat het bij de bouw buitenmuren met een spouw heeft gekregen, maar nog zonder isolatie. De spouwmuur kan wel na-geïsoleerd zijn. In deze video's wordt uitgelegd hoe je kan zien of er al isolatie aanwezig is: voor huizen van voor 1946 en voor huizen die tussen 1946 en 1975 zijn gebouwd.

In deze periode werden buitenmuren bijna altijd geïsoleerd, meestal in de spouw. Maar de isolatiewaarde van deze huizen kan beter. Je kunt ze na-isoleren met een voorzetwand aan de binnenkant of extra isolatie aan de buitenkant, maar soms ook met extra isolatiemateriaal in de spouwmuur. Check dit filmpje en ontdek hoe je kunt zien of jouw buitenmuren al zijn geïsoleerd.

Dan heeft het al goede gevelisolatie (Rc van 2,5 of hoger) en dat hoef je niet verder te verbeteren.

Of een spouw geschikt is voor vogels om te nestelen, heeft te maken met de diepte van de spouw.  

• Als jouw spouw minder diep is dan 8 cm, dan kun je ervan uitgaan dat de ruimte niet geschikt is voor vogels. Dit is het geval bij bijna alle woningen die zijn gebouwd voor 1975.  
• Als de spouw 8 cm of dieper en er zitten openingen onder de dakrand van minstens 2 cm breed, dan is er een kans dat er vogels zitten. Vraag in dat geval advies aan een ecoloog. Om te voorkomen dat je beschermde vogels verstoort, is het sowieso verstandig om de werkzaamheden buiten het broedseizoen te plannen, oftewel: van september tot en met februari.  

Bij vleermuizen is het iets ingewikkelder, onder andere omdat de spouw zo’n afgesloten ruimte is. Dat maakt het lastig om te zien of er vleermuizen zitten. Terwijl je volgens de wet moet kunnen aantonen dat ze er niet zitten vóór je begint met isoleren. Volgens de regels van de overheid mag je een eDNA-test doen om te onderzoeken of ze er zitten of niet.

Een eDNA-test toont makkelijker aan dat er vleermuizen in de spouw zijn (geweest).

De eDNA-test werkt een beetje zoals een coronatest: met een spons of roller wordt een monster afgenomen van de gaten in je spouwmuur. Een laboratorium bekijkt dan of er sporen (zoals huidcellen) van vleermuizen in zitten.

In maart 2025 maakte de overheid een wettelijke regeling over eDNA bekend. In zo’n wettelijke regeling staan afspraken over de manier waarop je je aan de wet kunt houden. In dit geval waren dat afspraken waarmee je je aan de regels voor natuurbescherming in de Omgevingswet kunt houden. Dit staat in de wettelijke regeling:  

• Het is belangrijk dat eDNA-onderzoek zorgvuldig gebeurt. Daarom mogen alleen gecertificeerde bedrijven deze test afnemen.  

• Als de eDNA-test aantoont dat er géén sporen van vleermuizen zijn, kun je direct beginnen met isoleren.  

• Worden er wél sporen gevonden, dan gold eerst dat je door mocht met natuurvriendelijk isoleren, een methode waarbij er rekening werd gehouden met de mogelijke aanwezigheid van beschermde dieren. Op basis van nieuwe inzichten is nu besloten dat een positieve test betekent dat dit niet mogelijk is. In het geval van een positieve test is het namelijk erg waarschijnlijk dat er vleermuizen verblijven in de spouw. Dat betekent dat je een omgevingsvergunning moet aanvragen en in de meeste gevallen ecologisch onderzoek doen. In sommige provincies kun je mogelijk toch nog gebruikmaken van de methode om natuurvriendelijk te isoleren. Dit kun je het beste navragen bij het Omgevingsloket je provincie.  

Is natuurvriendelijk isoleren geen optie, dan kun je ook wachten tot je gemeente een soortenmanagementplan heeft, wat onderdeel is van de langetermijnaanpak.

Bij natuurvriendelijk isoleren houdt het bedrijf rekening met de mogelijke aanwezigheid van beschermde diersoorten. Het bedrijf maakt dan eerst de spouw natuurvrij volgens de natuurkalender. Daardoor kan het even duren tot ze echt aan de slag kunnen: in de periode waarin de dieren in winterslaap zijn, of juist broeden of hun kraamperiode hebben, mogen isolatiebedrijven namelijk niet starten met hun werkzaamheden. 
 
Moet je dus even wachten, dan kan dat daaraan liggen. Nadat het isolatiebedrijf de spouw natuurvrij heeft gemaakt, kunnen de isolatiewerkzaamheden dan echt beginnen. 
Hierbij wordt er zo hoog mogelijk in de spouw nog een ruimte vrijgehouden waar de vleermuizen terechtkunnen. Dit wordt afgescheiden met borstels: het heeft een verwaarloosbaar effect op energiebesparing en geen extra risico op vochtproblemen. Voor vogels worden kasten geplaatst.

Bedrijven die natuurvriendelijk kunnen isoleren, hebben daarvoor een speciale training gevolgd. Deze bedrijven vind je op natuurvriendelijkisoleren.nl.

Sommige mensen denken dat er lucht in de spouw moet zitten zodat er geen vocht kan doorslaan naar binnen, en om vocht in de spouw af te voeren door ventilatie. Dat klopt niet. Als de spouwmuurisolatie goed wordt uitgevoerd, komt er geen vocht van buiten door de volledig met isolatiemateriaal gevulde spouw. Ventilatie van de spouw is ook niet nodig: het helpt bijna niet mee aan het drogen van het metselwerk. Let op: dat geldt alleen als het metselwerk in goede staat is en niet vorstgevoelig. Een gespecialiseerd spouwmuurisolatiebedrijf kan dit beoordelen. 

In het stookseizoen helpt isolatie om de warmte binnen te houden. En tijdens warme dagen houdt isolatie de warmte buiten. Een geïsoleerd huis blijft dan langer lekker koel. Maar is het binnen eenmaal toch opgewarmd? Dan raak je de warmte ook weer moeilijker kwijt dan in een niet-geïsoleerd huis. Je houdt de warmte namelijk binnen. 

Gelukkig kun je in veel gevallen voorkomen dat het binnen heel warm wordt door zonwering buiten voor de ramen te plaatsen. Denk hierbij aan zonnedoeken en luifels. Zo kan de zonnestraling niet door het glas heen komen. Binnenzonwering zoals gordijnen helpt minder goed dan buitenzonwering, omdat de zonnestraling dan al door je glas is gegaan en in je huis is. Buitenzonwering is altijd belangrijk, maar als je hr++-glas hebt, is het nóg belangrijker.