Een aanbouw is een ingrijpende verbouwing die je kan benutten om je huis goed te verduurzamen. Zeer goede isolatie is dan eigenlijk vanzelfsprekend. En maak je verwarming meteen geschikt voor verwarmen met een lage temperatuur. Maar je kunt nog meer slimme dingen laten doen. Kies voor een ontwerp met duurzame en lichte materialen, maak van het dak meteen een groen dak met een goede regenwaterafvoer en plaats zonnepanelen. 

Tips voor een duurzame aanbouw

Overleg met de aannemer

Zorg dat je je eigen wensen goed op een rijtje hebt, voordat je met een aannemer of architect in gesprek gaat. Het scheelt voor het milieu als de fundering zo licht mogelijk kan en goede isolatie verdien je terug op je energierekening. Let op je keuze voor materialen en combineer meteen mogelijkheden zoals zonnepanelen, een warmtepomp, een groen dak en houten gevelbekleding.

Zeer goede isolatie

De isolatie van de aanbouw moet voldoen aan de normen voor nieuwbouw. Die staan in het Bouwbesluit. Deze normen zijn:

• Gevelisolatie: een Rc van minimaal 4,7
• Dakisolatie: een Rc van minimaal 6,3
• Vloerisolatie: een Rc van minimaal 3,7 (in geval van vloerverwarming adviseert Milieu Centraal Rc = 5).

Vraag je architect of aannemer om in het ontwerp van de aanbouw uit te gaan van isolerende kozijnen met triple glas, en isolerende deuren. Lees meer over kozijnen vervangen.

Vloerverwarming voor warmtepomp

Het maken van een aanbouw is een goede aanleiding om je huis geschikt te maken voor verwarmen met een warmtepomp. Met vloer- en/of wandverwarming werkt een warmtepomp efficiënt. Je zou kunnen overwegen om de hele vloer van de woonkamer opnieuw te maken, met vloerverwarming. Voordelen: de vloer in de aanbouw en in de woonkamer vormen één geheel, vloerverwarming is comfortabel, en het ontbreken van radiatoren scheelt ruimte en stof. Maar het kost natuurlijk wel meer geld. Lees meer over lage temperatuur verwarming en de impact van je keuzes voor vloeren en vloerbedekking.

Energiezuinige ventilatie

Zorg ervoor dat de ramen van de uitbouw ventilatieroosters bevatten. Goede ventilatie is belangrijk voor gezonde lucht in huis. Niet voor niets stelt het Bouwbesluit eisen aan ventilatievoorzieningen.

Overweeg om in de aanbouw ventilatie met warmteterugwinning toe te passen. Hierbij wordt de ‘nieuwe’, frisse lucht voorverwarmd door de ‘oude’ lucht die naar buiten gaat. Dat scheelt energie, maar voelt ook prettiger aan: je hebt hierdoor geen koude luchtstroom in huis hebt door de ventilatie. Zo’n ventilatiesysteem werkt per kamer (‘decentrale ventilatie met warmteterugwinning’). Lees meer op balansventilatie.

Genoeg daglicht is prettig

Bespreek met je architect of aannemer hoe je met een aanbouw voldoende daglicht krijgt in je woonkamer. Hoe meer natuurlijk licht je van buiten kunt laten komen, hoe minder lampen je hoeft aan te brengen. Staat de aanbouw op het zuiden, plaats dan grote ramen in de aanbouw. Daarmee profiteer je het meest van de zonne-energie en van invallend licht. Ligt de aanbouw op het noorden, dan zijn kleinere ramen meer geschikt, zodat je niet teveel warmte verliest via de ramen.

Met een lichtkoepel of lichtstraat in het dak heb je de hele dag prettig licht in je aanbouw. Kies voor triple glas of kunststof en een goed geïsoleerde aansluiting op het dak: dan verlies je niet te veel warmte en voorkom je condensproblemen.

Kies voor ledlampen in je aanbouw. Je hebt ze in vrijwel alle soorten, maten en tinten. Een ledlamp is 85% zuiniger dan een gloeilamp en verbruikt 75% minder stroom dan een halogeenlamp. Lees alles over ledlampen.

Het ontwerp van het dak

Vraag de architect of aannemer of in het ontwerp van het dak zonnepanelen of de collector van een zonneboiler kunnen worden ingepast.

Je kunt kiezen uit een plat en een schuin (hellend) dak. Een hellend dak is over het algemeen milieuvriendelijker dan een plat dak: omdat het water er vanaf loopt, gaat het dakbedekkingsmateriaal langer mee en is er minder onderhoud nodig. Voor hellende daken zijn tweedehands dakpannen een goede optie. Overweeg ook eens biobased alternatieven voor je hellende dak, zoals riet of houten shingles. Een dakoverstek van 75 centimeter beschermt de onderliggende gevel en kozijnen. Dit bespaart onderhoud aan gevel en kozijnen.

Omdat op een plat dak langer regenwater blijft staan, is zo'n dak onderhoudsgevoeliger dan een schuin dak. Bovendien gaan de materialen die geschikt zijn voor een schuin dak vele malen langer mee dan de materialen voor een plat dak.

Bij een plat dak is een laag EPDM van 1,5 mm dikte de milieuvriendelijkste keuze. Bitumen is een afrader vanwege de hoge milieubelasting. Het beste kun je de dakbedekking vastzetten met bijvoorbeeld een daktrim aan de randen. Het materiaal kan dan later gemakkelijker worden hergebruikt. Na lijmen of verkleven is hergebruik niet mogelijk.

Kies bij voorkeur voor materiaal met een DUBO-keur, dat is de milieuvriendelijkste keuze.

Plat dak? Groen dak!

In plaats van traditionele dakbedekking kun je bij platte of licht hellende daken ook kiezen voor een groen dak. Dat vangt water op, biedt voedsel voor insecten en kan verkoelend werken in de zomer. Bovendien zorgt de sedumlaag ervoor dat het dak eronder langer meegaat. Een aantal gemeenten geeft subsidie voor de aanleg. Maar let op, niet elk dak is hiervoor geschikt. Haal er daarom altijd een specialist bij.

Regenwater opvangen en afvoeren

Pas bij voorkeur buiten de gevel hangende goten toe. Met dit type dakgoot is het risico van schade door lekkage en warmteverlies door koudebruggen het kleinst. Gebruik voor dakgoten en regenpijpen materialen die weinig of geen metalen afgeven aan het regenwater. Voorbeelden hiervan zijn kunststoffen, aluminium of metalen die behandeld zijn met een coating.

Heb je een tuin? Neem dan in het ontwerp van je aanbouw de mogelijkheid mee om regenwater via de tuin af te voeren. Zo voorkom je overbelasting van het riool bij hoosbuien en doe je je tuin een plezier.

Keuze van materialen

Gebruik voor je aanbouw waar mogelijk tweedehands materialen of biobased materialen als hout of andere materialen met een lage milieubelasting. Milieukeurmerken - zoals FSC, PEFC of DUBO-keur - geven je hierover informatie.

Fundering: kan het wat lichter?

De basis voor je aanbouw is de fundering. Gangbaar is een fundering op basis van heipalen en beton, maar die kent een relatief grote milieubelasting. Dat is niet altijd nodig. Wanneer je voor je aanbouw een constructie kiest op basis van lichte materialen, kun je ook een lichtere fundering toepassen. Voorbeelden hierbij zijn grondverdichting of het verankeren aan de bestaande fundering van het huis. Let op: neem een eventueel groen dak of zonnepanelen ook mee in de berekening van het gewicht; de constructie wordt er zwaarder door.

Houtskelet en prefab

Een aanbouw leent zich goed voor prefab bouwelementen: die worden van tevoren in de fabriek of werkplaats gemaakt. Die worden efficiënt geproduceerd en kunnen in hun geheel worden hergebruikt bij een andere woning. Overweeg om gebruik te maken van houtskeletbouw: het raamwerk (het skelet) van de aanbouw wordt dan volledig opgebouwd uit hout. Kies daarbij voor hout uit duurzaam beheerd bos (FSC of PEFC). Dan is houtskeletbouw milieuvriendelijk, veilig, onderhoudsarm en geschikt voor een lichte fundering.

Gevelmateriaal

Bij houtskeletbouw moet je ook bedenken welk materiaal je voor de buitenmuren gebruikt (dit komt dus tegen het houten skelet aan). Hout is ook hier een milieuvriendelijke keuze, die kunnen tegen weer en wind en hoef je daarom niet te verven. Goede opties zijn Western Red Cedar, eiken of (thermisch) gemodificeerd hout. Welke houtsoort je ook kiest: kies altijd voor hout uit duurzaam beheerde bossen (FSC of PEFC). Gevelbekleding van natuursteen heeft de hoogste milieubelasting.

Met een dakoverstek bescherm je de gevel tegen weer, wind en zon. Heb je voor de buitenmuren gekozen voor houten planken of houten platen? Die houd je langer goed door een constructie te kiezen die voldoende ventileert en de onderkant droog houdt. Donkere plekken in het hout kunnen wijzen op te veel vocht. Controleer regelmatig of het hout niet vochtig blijft en verwijder dan ook algengroei met water en een borstel.

Je muren zijn ook een kans voor biodiversiteit door ruimte te maken voor insecten en andere dieren. Houten gevelbekleding biedt leef- en nestelmogelijkheden voor spinnen en lieveheersbeestjes. Als je vleermuizen een plek wilt geven om te nestelen moet je hoog in de muur een sleuf (soort brievenbus van 30 bij 2,5 cm) maken. Je kunt er ook voor kiezen om een nestkast voor vleermuizen als opbouw te installeren en vogelkastjes op te hangen. En van het zaagafval kan je een bijenhotel maken.

Recycle je materialen

Gun gebruikte bouwmaterialen een tweede leven. Door zorgvuldig te slopen kun je veel materialen hergebruiken.

Bouw- en sloopafval bestaat vaak uit verschillende afvalstoffen: hout, kunststof, steen, keramiek (dakpannen, bakstenen), beton, zand, metaal en chemisch afval. Probeer deze stoffen zoveel mogelijk gescheiden te houden en breng ze naar de gemeentelijke milieustraat. Bij grotere hoeveelheden is het vaak handiger om een afvalzak bij een doe-het-zelfzaak te huren of, bij een grote verbouwing, een speciale container bij een afvaltransporteur in te huren.

Vraag advies en maak afspraken

Bij een omvangrijke verbouwing als het maken van een aanbouw loont het altijd om een bouwkundig adviseur te raadplegen. Hij kan je adviseren over de beste constructie voor jouw aanbouw en fundering. Bespreek de mogelijkheden ook met je aannemer en kijk daarbij naar de verschillende mogelijkheden voor (tweedehands en biobased) materialen en materialen met milieukeurmerken.

Laat de afspraken met je aannemer over onder andere de constructie en materialen helder vastleggen in de offerte. Houd er in de planning rekening mee, dat tweedehands of minder gangbare materialen minder goed verkrijgbaar kunnen zijn en mogelijk langere levertijden kunnen hebben.

Check op asbest

Ga je klussen of verbouwen in een huis dat voor 1994 is gebouwd? Pas dan op voor asbest. Als je asbesthoudend materiaal beschadigt (bijvoorbeeld door breken, boren of zagen), kunnen er asbestvezels vrijkomen. Inademen van die vezels kan slecht zijn voor je gezondheid. Op asbest lees je wat de risico's zijn. Of kijk op asbest in en om het huis om te zie waar asbest allemaal kan zitten.