Een levende grasmat is beter voor de natuur dan tegels of kunstgras. Voor tegels en kunstgras zijn grondstoffen nodig, zoals beton, steen of plastic. Het maken en vervoeren van tegels en kunstgras kan veel energie kosten en voor uitstoot zorgen. Voor graszaadjes zijn minder grondstoffen nodig. Ook zakt regenwater beter weg in gras dan in tegels. Groen koelt bovendien de omgeving bij hitte, tegels houden de warmte vast. Gras heeft af en toe water en voeding nodig. Met deze slimme tips verzorg je gras op een milieuvriendelijke manier.

De manier waarop je je gras verzorgt bepaalt hoeveel verschillende planten en beestjes erin kunnen leven. In langer gras, waar ook andere planten en bloemen groeien, leven meer dieren. Langer gras kan bovendien beter tegen droogte en hoef je minder vaak te maaien.

Tips voor écht groener gras

Van biljartlaken naar levendig gazon

Je kunt planten zoals klaver en paardenbloemen zien als aanwinst in je grasveld. Een wilder grasveld met bloemen betekent meer leven (biodiversiteit) in je tuin. Het scheelt een hoop gedoe want je hoeft minder vaak te maaien en kunt plantjes laten zitten tussen het gras. Zelfs een kale plek in je gazon is geen probleem, daarmee doe je bijen een plezier.

Kies voor een natuurlijk gazon

Groeit gras te lang? Dan kan er niet genoeg licht bijkomen. Daarom is het slim om in het voorjaar en in de zomer je gras soms te maaien. Maar te vaak maaien is geen goed idee, daar zijn een paar redenen voor. Allereerst krijgen bloemen dan geen kans om te groeien. Dat is zonde. Want een grasveld met veel bloemen trekt insecten en vogels aan. Insecten bestuiven planten en bloemen, zodat er een volgende generatie kan groeien. Daarnaast is kort gras gevoeliger voor droogte en mos. Lang gras houdt daarentegen meer vocht vast. Lang gras kan daarom beter tegen droogte, heeft minder water nodig én wordt minder snel geel.

Maai minder vaak

Voor levendig gras hoef je dus niet vaak te maaien. Maai bijvoorbeeld tot half juli niet, waardoor je bloemen in je gras krijgt die in de lente bloeien. Of maai één keer eind maart, maar wacht daarna met maaien tot half augustus. Zo krijg je bloemen in je gazon die in de zomer bloeien. Wil je toch vaker maaien? Maai dan maximaal één keer in de vier weken.

Sla stukken gras over

Je helpt het leven in de tuin al een hoop als je elke keer een ander stuk gras overslaat bij het maaien. Laat zo’n 30% ongemaaid: dit stuk dient als schuilplaats voor insecten en planten. Je kunt ook alleen maaien op de plekken waar je veel loopt, zit of speelt.

Op welke stand maaien?

Als je het gazon een lange tijd niet hebt gemaaid, houd er dan rekening mee dat het gras aardig lang is. Een kooimaaier of robotmaaier komt niet door dit gras heen. Een trimmer, benzine grasmaaier of elektrische grasmaaier kan dit wel. Ook is het slim om dan in twee keer te maaien: de eerste keer op hoge stand (ongeveer 2/3 van de graslengte). De tweede keer maai je op een lagere stand tot de uiteindelijk gewenste graslengte.

Normaal gesproken kun je bij het maaien het beste een lengte van 7 cm aanhouden. In de zomer is 10 cm beter, omdat gras dan door de hitte en droogte langzamer groeit. Houd altijd zelf de lengte van het gras in de gaten: op een bijzonder voedzame bodem kan het gras zo snel groeien, dat je toch een keer extra moet maaien op hoge maaistand. Zo voorkom je dat je er uiteindelijk niet meer doorheen komt met de grasmaaier. In speciale gevallen heb je een zeis nodig.

Laat een beetje maaisel liggen

Na het maaien zit er maaisel in je grasmaaier of ligt er maaisel op je gazon. Een beetje maaisel kun je gewoon laten liggen: het is voeding voor het gras. Grote hopen maaisel verstikken het gras, die kun je beter op de composthoop of in de gft-bak gooien. Om diertjes de kans te geven om te vluchten kun je het maaisel beter pas de dag na het maaien weghalen. Wordt het de composthoop? Meng het maaisel dan met andere organische materialen, daar wordt de compost beter van.

Met de hand of elektrisch maaien?

Handmatig maaien is beter voor het milieu dan het gebruik van een grasmaaimachine. Is handmatig maaien niet mogelijk? Dan kun je beter een elektrische maaimachine gebruiken dan een benzinemaaier. Beide soorten maaiers kosten energie, maar een benzinemaaier veroorzaakt bovendien veel stank en lawaai.

Robotmaaier gevaarlijk voor egels

Pas op voor dieren voor je gaat maaien. Omdat egels en egelnestjes 's nachts gevaar lopen adviseert de egelbescherming om de grasmaairobot alleen overdag aan te zetten.

Graszaad of grasmat?

Kies een geschikte plaats uit voor jouw gazon. Een gezonde grasmat heeft zonlicht nodig en een luchtige, humusrijke ondergrond die regen goed kan verwerken. Onder bomen groeien onkruid en mos door de schaduw sneller dan gras. Kies op deze plekken voor schaduwgras dat hier wel goed groeit. Je kunt ook schaduwplanten of bodembedekkende planten kiezen die goed groeien bij weinig zonlicht.

Zelf gras inzaaien

Om graszoden te maken is er veel water en kunstmest nodig. Daarnaast worden vaak bestrijdingsmiddelen gebruikt. Zelf gras zaaien is milieuvriendelijker en ook nog eens goedkoper. Je kunt het gazon inzaaien wanneer de bodemtemperatuur minimaal 10 graden is, en wanneer de buitentemperatuur onder de 25 graden is. Het voorjaar (maart/april) en vroege najaar (oktober) zijn de beste momenten om te zaaien. Bescherm je net ingezaaide gazon wel tegen vogels, bijvoorbeeld met een vogelschriklint.

Biologische graszaadmengsels

Kies biologisch geteelde zaden. Daar zitten geen bestrijdingsmiddelen in die giftig zijn voor bijen. Keurmerken zoals EU-biologisch, EKO en Demeter garanderen dat de zaden veilig zijn voor bijen.

Er zijn allerlei soorten graszaadmengsels. Loop je vaak over het gras? Dan heb je een sterke soort nodig. Voor tuinen met veel schaduw bestaan ook speciale mengsels. Je kunt ook mengsels kiezen waar bloemenzaden tussen zitten. Of voeg zelf bloemenzaden toe voor een kleurrijk gazon.

Zitten er kale of bruine plekken in het gras? Zaai daar wat graszaad bij en strooi er een beetje compost over – dan groeit het snel weer dicht.

Slim water sproeien

Een gazon heeft vooral in het eerste jaar extra water nodig. Daarna zijn de wortels lang genoeg om bij het water in de grond te komen. Je hoeft de tuin dan alleen te sproeien in droge periodes.

Sproei niet 's avonds

Sproei ’s ochtends vroeg. In de middag schijnt de zon feller waardoor het water te snel verdampt. Als je ’s avonds sproeit blijft het grasveld nat, groeien er sneller schimmels en is de kans op slakkenoverlast groter. Meer over watergebruik in de tuin lees je op water besparen in de tuin.

Bemesten en kalk

Als de omstandigheden goed zijn, heeft je gazon geen mest nodig. Maar dan moet de bodem wel gezond zijn: laat daarom het maaisel regelmatig als mulch liggen (als het niet teveel is) en zorg ervoor dat de bodem luchtig blijft. Heb je nog geen gras, maar wil je wel graag gras zaaien? Kies dan het juiste graszaad dat past bij de hoeveelheid zonlicht in je tuin.

Als je toch wil bemesten, kies dan voor organische meststoffen (compost en dierlijke mest) in plaats van kunstmest. Strooi de compost in een dun laagje uit over het gazon. Gebruik niet te veel mest. Dan komt een groter deel van de voedingsstoffen in het grondwater terecht wanneer het regent. Dat is schadelijk voor het milieu. Organische mest geeft langzamer voedingsstoffen af aan de bodem, waardoor ze minder snel in het grondwater terechtkomen. Er bestaan ook speciale gazonmestmengsels die hetzelfde werken. Toch kan je ze beter niet kopen – er zitten vaak bestrijdingsmiddelen in.

Voorkom onkruid en mos

Gaatjes prikken in het gras

Je kunt het gras ‘verluchten’ door met een riek of prikrol gaten in de bovenlaag te prikken. Zo verbetert de lucht- en waterhuishouding rond de wortels. Ook verticuteren kan helpen: dat is het verwijderen van mos en afgestorven grasresten. Hiervoor zijn speciale verticuteerharken te huur, leen of koop.

Last van mos of onkruid?

Het is normaal om na de winter een beetje mos in je gazon te hebben. Een deel hiervan verdwijnt vanzelf door de lente- en zomerzon. Je voorkomt mos ook door de bodem minder zuur te maken met kalk. Als er planten in je gazon staan die je daar liever niet hebt, kun je die met de hand weghalen. Mos en onkruid groeien slecht bij lange grassprieten. Maai je gras daarom niet te kort (zeker niet voor de winter) en zorg dat je de bodem luchtig houdt. In een luchtige bodem groeien de graswortels beter en groeit mos minder goed.

Meer informatie

Je vindt nog veel meer informatie over tuinieren zonder chemische bestrijdingsmiddelen op het breed gedragen informatieplatform OnkruidVergaat.nl en Delevendetuin.nl. Of kijk op de site voor natuurlijk tuinieren van de Avvn.nl.