Op donderdag 27 november presenteert Milieu Centraal de Monitor Duurzaam Leven 2025. Tijdens de bijeenkomst in Nieuwspoort worden de belangrijkste uitkomsten toegelicht en gaan Ika van de Pas (Milieu Centraal), Afke van Rijn (IenW), Michel Heijdra (KGG), Jan van Beuningen (VRO), Geerte Paradies (TNO), Klaske Kruk (Circularities; Nederlandse Vereniging Circulaire Economie), Dennis van den Berg (Bol) en Judith Roumen (Milieu Centraal) met elkaar in gesprek over de inzichten en de gevolgen voor beleid, praktijk en samenleving. Voor persaccreditatie, zie onder aan dit bericht. 

Nederland wil wel, maar barrières houden gedragsverandering tegen  

Milieu Centraal voert de Monitor Duurzaam Leven tweejaarlijks uit in samenwerking met Motivaction. Meer dan 4.000 Nederlanders deden dit jaar mee aan het onderzoek door vragen in te vullen over hun gedrag, keuzes en bereidheid rond energie, mobiliteit, voeding en spullen. Uit de nieuwste editie van de Monitor Duurzaam Leven blijkt dat verduurzaming te langzaam gaat. Hoewel steeds meer mensen hun woning verduurzamen vlakt het tempo van deze groei af. De stappen die tussen 2021 en 2025 zijn gezet, zijn niet genoeg om de klimaatdoelen in 2030 te kunnen halen. Veel mensen doen wel kleinere duurzame handelingen, zoals afval scheiden en verpakkingen met statiegeld inleveren, maar keuzes met grote klimaatwinst, zoals: weinig vlees eten, minder vliegen of overstappen op elektrisch rijden, zijn nog geen meerderheidsgedrag.  

Tegelijkertijd laat het onderzoek zien dat er voor veel duurzame keuzes een groot draagvlak is: de meerderheid van de Nederlanders staat open voor driekwart van de impactvolle keuzes die mensen kunnen maken, terwijl gemiddeld zo’n 20% van die duurzame keuzes ook daadwerkelijk wordt gemaakt. Er ligt dus een aanzienlijk gat tussen willen en doen. Uit de Monitor Duurzaam Leven blijkt tevens dat de meeste Nederlanders eerder voor strenge maatregelen vanuit de overheid zijn dan tegen, ook als dat hen zelf raakt. Als het bestaande draagvlak wel wordt benut, kan dit een enorme CO₂-reductie van jaarlijks minimaal 1,9 megaton opleveren. Dit is vergelijkbaar met de besparing wanneer iedereen elke dag 6 minuten minder lang doucht. Hiervoor zijn systeemveranderingen noodzakelijk, waaronder het wegnemen van belemmeringen en het normaliseren van duurzaam gedrag.  

Formatie aan zet 

Ika van de Pas, directeur-bestuurder van Milieu Centraal, vertelt: “Er is echt werk aan de winkel. Nederland wil wel en móét wel. Praktische en structurele belemmeringen houden echter verandering tegen. Zo zijn duurzame keuzes nog te vaak duur of ingewikkeld. Het is nu aan de politiek en het bedrijfsleven om duurzame keuzes logisch en makkelijker te maken. Duurzaam leven moet zichtbaar vanzelfsprekend worden. Zodra een kritieke minderheid duurzaam gedrag omarmt, volgt de rest vaak snel: zo’n sociaal kantelpunt kan de omslag versnellen, en systeemveranderingen zijn nodig om zo’n kantelpunt haalbaar te maken.” 

Hardnekkige drempels in transitie naar duurzame mobiliteit en voeding 

Vooral binnen de transitie naar duurzame mobiliteit en voeding ervaren mensen hardnekkige drempels. Minder vliegen en afscheid nemen van de benzine- of dieselauto blijven lastig. Ook al nam het aantal vegetariërs en veganisten eerder toe, de afgelopen twee jaar daalt het weer en blijkt één vleesdag per week een brug te ver. Het aantal mensen dat vlees mindert tot 3 à 4 dagen (flexitariërs) lijkt wel gegroeid de afgelopen jaren. Tegelijk groeit ook het aantal mensen dat kiest voor refurbished producten, milieuvriendelijke meubels of dat langer doet met de smartphone.  

Sociaal kantelpunt: zichtbaar maken van stille meerderheid 

De overgang naar een duurzame samenleving is niet alleen een technische opgave, maar ook een sociale. De monitoring toont inmiddels al sinds 2021 aan dat er in de meerderheid draagvlak is om duurzamere keuzes te maken, maar in de meting van 2025 blijkt dat elkaars bereidheid hiervoor fors wordt onderschat. Dit kan leiden tot self-silencing: mensen houden hun duurzame voorkeuren voor zich, uit de misvatting dat minder anderen ervoor open zouden staan. Deze misperceptie werkt als een rem op gedragsverandering: als mensen denken dat anderen niet meedoen, voelen ze minder de neiging om zelf stappen te zetten. “Om de klimaatdoelen samen te behalen is het nodig dat duurzaam leven onze norm is”, aldus Ika van de Pas.  

Judith Roumen, strategisch gedragsonderzoeker bij Milieu Centraal, vertelt: “Veel mensen willen duurzamer leven, maar zijn bang dat ze ‘de enige’ zijn. Daardoor houden mensen hun duurzame voorkeur vaak stil, wat de inschatting dat anderen niet bereid zijn tot verandering in stand houdt. We leven zo met elkaar in een valse realiteit waarin het lijkt alsof er weinig draagvlak is, terwijl de meerderheid juist positief staat tegenover duurzamer leven. Door de stille meerderheid zichtbaar te maken, kunnen we gedragsverandering versnellen."  

Nieuwe inzichten in woningverduurzaming en netcongestie  

De Monitor Duurzaam Leven 2025 bevat nieuwe modules ten opzichte van de meting in 2023 over onder andere woningverduurzaming en netcongestie. Er is in kaart gebracht wat het gedrag en draagvlak van huiseigenaren is om hun woning vergaand te verduurzamen met een pakket aan maatregelen, in plaats van losse stappen. De resultaten tonen per woningtype en maatregel waar kansen liggen en waar drempels worden ervaren. Voor het eerst is ook gekeken naar zorgen over het volle stroomnet. Het blijkt dat een ruime meerderheid bereid is om hun energieverbruik hieraan aan te passen: zo’n 70% er staat open voor om apparaten buiten piekmomenten te gebruiken en ongeveer 60% van de elektrische-autobezitters staat er open voor om de auto buiten piektijden te laden.  Dit biedt kansen voor versnelling van de energietransitie. 

- EINDE PERSBERICHT - 

Over Milieu Centraal  

Veel mensen willen duurzame stappen zetten. Met meer dan 25 jaar ervaring en kennis helpt Milieu Centraal om dat op een manier te doen die past bij iedere situatie. Iedereen heeft het in zich om een verschil te maken. Milieu Centraal is het kenniscentrum voor duurzaam leven. De experts geven niet alleen betrouwbare adviezen, maar bieden ook ondersteuning bij de aanpak. Daarbij ligt de focus niet op wat wordt ingeleverd, maar op wat het oplevert: lagere rekeningen, meer comfort en een fijnere leefomgeving. De gezamenlijke positieve impact kan groot zijn. Samen zorgen we dat duurzaam leven makkelijk wordt en maken we een wereld van verschil. Meer weten? Kijk op milieucentraal.nl 

Uitnodiging

Graag nodigen wij je uit om op donderdag 27 november aanwezig te zijn bij de inhoudelijke presentatie van de Monitor Duurzaam Leven van Milieu Centraal. De presentatie wordt gehouden in Nieuwspoort aan de Bezuidenhoutseweg 67 in Den Haag. Het programma duurt van 12.00 tot 15.00 uur waarbij de volgende sprekers aan bod komen: 

• Ika van de Pas (Directeur-bestuurder bij Milieu Centraal)  
• Afke van Rijn (Directeur-generaal Milieu en Internationaal bij het Ministerie van IenW)  
• Michel Heijdra (Directeur-generaal Klimaat en Energie bij het Ministerie van KGG)  
• Jan van Beuningen (Directeur Bouwen en Energie bij het Ministerie van VRO)  
• Geerte Paradies (Scientist Innovator bij TNO) 
• Klaske Kruk (Oprichter van Circularities en Directeur van de NVCE)  
• Dennis van den Berg (Directeur Duurzaamheid bij Bol)  
• Judith Roumen (Strategisch Gedragsonderzoeker bij Milieu Centraal)  

Mocht je aanwezig willen zijn, een of meerdere personen uit bovenstaand lijstje willen spreken of een andere vraag hebben? Dan hoor ik dat graag door contact op te nemen via onderstaande gegevens: 

Smith Communicatie 
Contactpersoon: Madelon de la Haije 
T 070-3614004 | 06-82321906
E [email protected]