Er wordt elk jaar heel veel nieuwe kleding gemaakt. Dat heeft gevolgen voor het milieu, maar welke precies? Hoeveel CO2-uitstoot komt er vrij bij het maken van een kledingstuk? En op welke andere manieren schaadt jouw spijkerbroek het milieu? De antwoorden op deze en andere vragen vind je op deze pagina.

Impact van kleding

De kledingindustrie groeit hard. Er zijn namelijk steeds meer mensen op de wereld, het gemiddelde inkomen stijgt, en we gooien steeds vaker kleding weg. In Nederland komen er per jaar bijna 1 miljard kledingstukken bij. De gemiddelde Nederlander koopt 50 nieuwe kledingstukken per jaar. En dat terwijl ongeveer 4% van de wereldwijde uitstoot te danken is aan de kleding- en schoenindustrie. 

Bij het maken van kleding komen een hoop broeikasgassen vrij. Dat is niet de enige manier waarop jouw T-shirt het milieu belast. Katoen, bijvoorbeeld, heeft een hoop water, landbouwgrond en giftige bestrijdingsmiddelen nodig. Bovendien krijgt een broek geen mooi kleurtje en een jas geen zacht leer zonder chemicaliën die slecht zijn voor de natuur. Al deze kleding is vervuilend om te maken, en schaadt het milieu ook nadat je het hebt weggegooid.

Wat is de milieuschade per kledingstuk?

Het liefst wil je natuurlijk precies weten hoeveel milieuschade elk kledingstuk veroorzaakt. De grootste milieubelasting komt van het maken van het kledingstuk, maar het is lastig te zeggen welk materiaal het beste is voor het milieu. De ene stof heeft bijvoorbeeld een lagere CO2-voetafdruk, maar heeft ook meer water nodig voor de teelt van de grondstoffen. En als je een kledingstuk eenmaal hebt gekocht, maakt het ook nog uit hoe goed je ervoor zorgt: hoe langer je met kleding doet en hoe minder je het vervangt door iets nieuws, hoe minder je het milieu belast. Zelfs met de manier waarop je kleding wegdoet kan je het milieu meer of minder belasten.

7 x schade door kledingproductie

Voor kleren zijn grondstoffen nodig. Denk aan katoen en wol, dat je krijgt door katoenplanten te verbouwen of schapen te houden. Synthetische stoffen, zoals polyester en nylon, worden gemaakt van aardolie. Van zulk basismateriaal maken kledingmakers vezels, die ze verwerken tot draden en stoffen, zodat er vervolgens kledingstukken van genaaid kunnen worden. Elk materiaal vereist een andere manier van verbouwen of produceren en wordt op verschillende manieren bewerkt, bijvoorbeeld door het te verven of het waterafstotend te maken. Daardoor is ook de milieubelasting per materiaal verschillend. Hieronder lees je 7 manieren waarop kledingproductie het milieu beschadigt.

1. Klimaatverandering

Voor de productie van kledingstoffen is energie nodig. Veel energie. Bijvoorbeeld om gewassen te verbouwen of stallen te verwarmen. Maar ook om olie voor synthetische vezels te winnen. En om stoffen te maken in de fabriek. Die energie komt vaak uit fossiele brandstoffen, zoals olie, kolen en gas. Bij de verbranding van deze brandstoffen komt CO2 vrij. Schapen laten bovendien massaal winden en boeren vol methaan. Dat zijn allemaal broeikasgassen: gassen die de aarde opwarmen en het klimaat veranderen. Kleding (inclusief schoenen) veroorzaakte in 2018 ongeveer 4% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.

2. Landgebruik

Voor de productie van kleding is grond nodig, bijvoorbeeld om materiaal als katoen en bamboe te verbouwen. Hiervoor leggen producenten grote plantages, productiebossen en kwekerijen aan. Ook voor wol is vaak een flink grondoppervlak nodig: schapen moeten weidegrond hebben om te kunnen grazen. Sommige schapen grazen op dijken of in natuurgebieden. Alleen de productie van synthetische en gerecyclede stoffen neemt weinig land in beslag. De grond waar de fabriek op staat, is daarvoor genoeg.

3. Waterstress

Voor de productie van kleding is water nodig. Bijvoorbeeld om gewassen te verbouwen, zoals bamboe en katoen. De katoenteelt vereist zelfs heel veel water, terwijl katoenplantages vaak juist in gebieden liggen waar het weinig regent. Ook bij de productie van viscose is veel water nodig, voornamelijk om de afvalstoffen die vrijkomen te verdunnen. Daarnaast is er veel water nodig voor het maken van stoffen uit vezels, of die vezels nu natuurlijk of synthetisch zijn. In droge gebieden neemt kledingproductie soms zoveel water in beslag dat er niet genoeg schoon drinkwater overblijft voor de bevolking. Als watergebruik leidt tot dit soort watertekorten, noem je dat 'waterstress'. 

4. Afname fossiele brandstoffen

Om kleding te maken zijn fossiele brandstoffen nodig. Synthetische kledingvezels worden bijvoorbeeld gemaakt uit aardolie. Ook kunstmest – vaak gebruikt bij de teelt van niet-biologische gewassen – wordt vaak geproduceerd uit fossiele grondstoffen. Bovendien wordt energie nog vaak opgewekt uit fossiele brandstoffen. Energie die nodig is voor het bewerken en vervoeren van kleding draagt dus ook bij aan het probleem. Er zijn veel redenen om fossiele grondstoffen in de grond te laten. Bijvoorbeeld omdat ze in hoog tempo opraken en het delven en gebruik ervan het milieu belast.

5. Plastic vervuiling

Bij het produceren, dragen, wassen en drogen van synthetische kleren komen kleine plastic vezels vrij. Vooral fleece geeft veel van dit soort microplasticvezels af. Die vezels kunnen vervolgens in de lucht, bodem, zoete en zoute wateren belanden. Dat is een probleem, want kleine plastic deeltjes zijn niet biologisch afbreekbaar. In het zeewater zorgen ze voor ernstige vervuiling: de zogenaamde plasticsoep. Omdat de oceanen ons zuurstof en voedsel brengen, kan dat grote gevolgen hebben voor de mens.

6. Chemische middelen

Bij het bewerken van sommige materialen zetten producenten chemische middelen in, zoals oplosmiddel (viscose en verven) of chroom (leerlooien). Als deze giftige stoffen weglekken kan dat leiden tot grote schade aan het milieu. Daarnaast gebruiken producenten bij het verbouwen van basismateriaal als katoen vaak bestrijdingsmiddelen. Overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen kan flinke schade toebrengen aan ecosystemen. Naast schadelijkheid voor het milieu kunnen chemicaliën ook heel schadelijk zijn voor werknemers en de lokale bevolking.

7. Mensen- en dierenleed

Wereldwijd werken miljoenen mensen in de kledingproductie. Werken zij in veilige en gezonde omstandigheden, met genoeg salaris? Bij sommige merken en kleren is het antwoord 'nee'. Dat is iets om rekening mee te houden als je een eerlijke kledingkeuze wilt maken. Hetzelfde geldt voor dierenleed. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij het maken van wol en leer. Maar indirect ook door andere productieprocessen. Klimaatverandering, landgebruik, waterstress, plasticsoep en giftige middelen tasten de gezondheid en leefgebieden van dieren enorm aan.