• Onze woordvoerder is bereikbaar via de perstelefoon: 06 81166214 (alleen voor journalisten).
• De laatste persberichten vind je op de pagina Persberichten.

• Heeft jouw organisatie of bedrijf interesse in samenwerking? Lees meer over samenwerken met Milieu Centraal. Je kunt ons bereiken via telefoonnummer 030 2305070 of dit contactformulier invullen. 
• Ben je voor je bedrijf op zoek naar advies of informatie? Dan kun je beter terecht bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (088 0424242), die onder meer duurzame initiatieven ondersteunt. De helpdesk is bereikbaar.
• Wil je organisatie of bedrijf nieuwe informatie onder de aandacht brengen van Milieu Centraal? Je kunt ons bereiken via telefoonnummer 030 2305070 dit contactformulier invullen of je voorstel mailen naar info@milieucentraal.nl.

• Wil je het energielabel van je huis checken? Kijk op zoekjeenergielabel.nl.
• Voor andere vragen kun je terecht bij de helpdesk voor het energielabel via 0800-0808. 
• Of lees onze uitleg over het energielabel voor woningen.

• Voor vragen over de Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE) kun je kijken op de website van RVO of bellen naar RVO op 088-0424242. Op de website van RVO vind je een Stappenplan voor de aanvraag en Maatregelenlijsten.
• Antwoorden op veelgestelde vragen vind je ook op onze webpagina over de Subsidie voor isolatie.

Het antwoord op duizenden duurzame vragen vind je vaak al op milieucentraal.nl. Daarnaast hebben we voor maatadvies speciale tools en apps gemaakt om je verder te helpen.

• Ontdek wat jij kan doen op deze site
• Bekijk onze tests, tools en apps 
• Gebruik dit contactformulier

Praat mee op social

Milieu Centraal is aanwezig op Facebook, Instagram en Twitter. We luisteren en reageren als je je mengt in het gesprek bij posts of een DM of bericht stuurt.

Onze webredactie is benieuwd naar je verbetering of suggestie voor de website. Zie je een typfout of vind je een stuk tekst niet duidelijk? Werkt een link niet meer? Leg uit over welke pagina het gaat via dit  contactformulier. Het webteam gaat dan voor je aan de slag.

• Lees onze spelregels en copyrights
• Afbeeldingen zijn niet toegestaan om te hergebruiken
• Stuur verzoeken voor gebruik van infographics van Milieu Centraal naar info@milieucentraal.nl

Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal geeft consumenten duurzame tips, adviezen en inzichten. Lees meer over wie we zijn, hoe we werken en ontdek welke duurzame stap jij kunt zetten. 

Milieu Centraal is opgericht om feiten van fabels te scheiden. Alle inzichten, tips en adviezen worden zorgvuldig onderbouwd in onze kennisbasis. Hierin bundelen onze onderzoekers alle beschikbare (wetenschappelijke) informatie over een onderwerp en leggen de conclusies voor aan bedrijven, branches en maatschappelijke organisaties. 

Milieu Centraal wordt voor een groot deel gefinancierd door de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en Economische Zaken en Klimaat (EZK). De overheid heeft geen zeggenschap over de inhoud van de adviezen van Milieu Centraal. Daarnaast ontvangt de onafhankelijke stichting inkomsten uit samenwerkingen met bedrijven en branchepartijen. Samenwerking met bedrijven is altijd op basis van het leveren van onafhankelijke content en validatie van content, geen promotie.

Ongeveer 80 procent van de lucht die we inademen, bestaat uit onschadelijke stikstof (N2). Er zijn ook verbindingen met stikstof die wél schadelijk kunnen zijn, zoals ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx).

Als er te veel reactieve stikstofverbindingen, zoals ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx), in de omgeving terecht komen is dat slecht voor de natuur. Het zorgt ook voor luchtvervuiling, wat slecht is voor de gezondheid.

Je kunt minder schadelijke stikstofuitstoot veroorzaken door op je autogebruik te letten en vaker plantaardig te eten.

De Nederlandse stikstofuitstoot is relatief de hoogste van Europa. In Nederland is weinig ruimte en liggen wegen, landbouw en natuurgebieden dicht op elkaar. Daarom moet er iets gebeuren om de stikstofuitstoot te verminderen. Te veel schadelijke stikstof is slecht voor de natuur en stikstofdeeltjes inademen kan slecht zijn voor de gezondheid.

Een hybride warmtepomp is een kleine warmtepomp die met je cv-ketel samenwerkt. Daardoor verbruik je minder aardgas. De warmtepomp werkt op stroom en haalt warmte uit de buitenlucht of ventilatielucht om je huis mee te verwarmen. Op veel dagen zorgt de warmtepomp voor de warmte in huis. De cv-ketel springt bij als het heel koud is of snel warm moet worden. De cv-ketel zorgt ook voor warm tapwater. Een hybride warmtepomp kan in ieder huis. Je hebt er wel meer aan als je woning aan alle kanten (dak, vloer, buitenmuren, ramen) iets van isolatie heeft. In een geïsoleerd huis neemt de warmtepomp het grootste deel van de verwarming voor zijn rekening en bespaar je dus meer gas.

Een hybride warmtepomp kost ongeveer 5.000 euro inclusief installatie. Met een nieuwe cv-ketel erbij ben je zo'n 7.000 euro kwijt. De bedragen gelden voor een hybride warmtepomp met een vermogen van 4 kW. Dit vermogen is in de meeste woningen voldoende. Bovendien is er een aantrekkelijke subsidie waarmee je ongeveer de helft van de kosten kan terugkrijgen. En verder gaat je energierekening omlaag met een hybride warmtepomp. Ontdek meer over de kosten en subsidie, en hoeveel je op je energierekening bespaart.

Een hybride warmtepomp haalt energie (warmte) uit de buitenlucht of ventilatielucht. De pomp verbruikt stroom maar kan door de ‘gratis’ warmte uit de lucht meer warmte leveren dan de stroom die hij verbruikt: van 1 kWh stroom maakt hij 3,5 tot 5 kWh warmte. Daardoor ga je besparen op je energieverbruik. Omdat je ook minder aardgas gaat verbruiken, gaat je CO2-uitstoot voor verwarming en warm water gemiddeld met 25 procent omlaag. En de CO2-winst wordt steeds groter als in de toekomst de stroom groener wordt door meer zon- en windenergie.

Ja, een hybride warmtepomp kan altijd. Hij werkt namelijk samen met je cv-ketel. De cv-ketel springt bij als het heel koud is buiten, of als je huis snel warm moet worden. Milieu Centraal raadt wel aan om bij een hybride warmtepomp te kijken naar de isolatie van je huis. Je haalt meer uit een hybride warmtepomp als je huis overal iets van isolatie heeft: dubbel glas, spouwmuurisolatie of andere buitenmuurisolatie, vloerisolatie en dakisolatie.

Er bestaan ook volledig elektrische warmtepompen. Daarbij heb je geen cv-ketel meer. Niet elk huis is geschikt voor zo'n volledig elektrische warmtepomp, daarvoor heb je goede isolatie nodig.

Weten of je huis geschikt is voor een hybride of volledige warmtepomp? Doe het Advies op Maat over warmtepompen.

Misschien heb je er al over gehoord: de regering wil dat we onze huizen duurzamer gaan verwarmen. Daarom hebben ze voorgesteld om efficiëntere verwarming vanaf 2026 verplicht te stellen. De verplichting geldt op het moment dat je de cv-ketel vervangt door een nieuwe cv-ketel: daar moet dan minimaal een hybride warmtepomp bij geplaatst worden. 

In plaats van een cv-ketel met hybride warmtepomp, mag je ook kiezen voor een volledig elektrische warmtepomp. Dat is een slimme keuze als je huis goed geïsoleerd is. Zonder goede isolatie kan je beter geen volledig elektrische warmtepomp nemen. Komt er de komende jaren een warmtenet in jouw straat? Dan kan je daarop aangesloten worden.

Let op: de plannen worden de komende tijd verder uitgewerkt. Het kan dus nog veranderen.

Ook als je in een huurwoning woont of te maken hebt met een VvE, zijn er mogelijkheden om een warmtepomp te nemen. Lees op Verbeterjehuis.nl wat je kunt doen.

Een warmtepomp kan ook een andere bron voor warmte hebben. Je hebt dan geen buitenunit nodig. Deze opties hebben allemaal zo hun eigen voor- en nadelen. Bekijk de verschillen en bepaal wat in jouw situatie het beste is.

Alternatieve bronnen voor warmte:

• Ventilatielucht. Woningen met mechanische ventilatie zijn geschikt voor een ventilatiewarmtepomp. Deze warmtepomp haalt warmte uit de lucht die afgezogen wordt, en gebruikt die voor het verwarmingswater.
• PVT-panelen. Op het dak van woningen die nog geen zonnepanelen hebben, maar wel voldoende ruimte, kunnen PVT-panelen worden gelegd. Deze panelen wekken stroom op én halen warmte uit het zonlicht en de buitenlucht. Het aantal panelen dat je nodig hebt is afhankelijk van het type PVT-paneel en vermogen van de warmtepomp. De aanschafkosten zijn flink hoger dan van een buitenunit.

Er zijn ook alternatieve typen warmtepompen waarbij de binnen- en buitenunit zijn samengevoegd in één apparaat: een monoblock. Er zijn twee varianten:

• Als je voldoende ruimte binnen hebt, is een monoblock-warmtepomp binnen een optie. Er wordt een aan- en afvoer gemaakt in de gevel of in het dak om de buitenlucht aan te zuigen en afgekoeld weer uit te blazen. Met een monoblock-warmtepomp in de woning is er meer kans op geluidsoverlast in de woning.
• Heb je juist binnen geen ruimte maar buiten wel? Dan kan je kiezen voor een monoblock-warmtepomp buiten. Dit type wordt buiten geplaatst, in de tuin of op een dak, en is groter dan een standaard buitenunit.

Afgelopen eeuw steeg de temperatuur op aarde met gemiddeld 1 graad. In Nederland heeft het KNMI bijna 2 graden stijging gemeten tussen 1906 en 2017.

Nee, er waren eerder ijstijden en warme periodes met gevolgen voor het leven op aarde. Nieuw is wel dat de opwarming van de aarde grotendeels door activiteiten van mensen komt en nauwelijks door natuurlijke gebeurtenissen.

Broeikasgassen zoals CO2, methaan en lachgas regelen de temperatuur op aarde. De gassen houden warmte als een deken vast en de temperatuur stijgt omdat die 'deken' dikker wordt. Vooral de grote hoeveelheid CO2 in de lucht is een probleem. De hoeveelheid CO2 in de lucht stijgt doordat mensen fossiele brandstoffen zoals olie en gas verbranden.

Praktisch alle wetenschappers zien de link tussen menselijk handelen en klimaatverandering: mensen verbranden massaal fossiele brandstoffen --> veel meer CO2 in de lucht --> aarde warmt op --> nadelige gevolgen zoals extremer weer en stijgende zeespiegel.

Dat hangt ervan af. In het slechtste scenario van het IPCC stijgt de temperatuur deze eeuw met 5 graden. Dat zou rampzalig zijn. Een veilig scenario is maximaal 1,5 tot 2 graden opwarming. Dat kan alleen als het lukt om de uitstoot van broeikasgassen drastisch te beperken.

Nee, je moet meestal in actie komen. Een paar muizen kunnen makkelijk een plaag worden. Bekijk de tips tegen muizenoverlast.

Je kunt het horen als muizen in je huis knagen of lopen. Ook herken je het aan muizenkeutels en aangevreten voedselverpakkingen. De keutels zijn een halve centimeter lang en hebben een langwerpige, spitse vorm en donkere kleur.

Met een paar simpele maatregelen kun je muizen buiten houden. Zijn ze toch al binnen? Kijk hoe je ze op een veilige en milieuvriendelijke manier uit je huis kunt krijgen.

In huis kom je meestal huismuizen tegen. Maar je kunt ook ongewenst bezoek krijgen van ratten, bosmuizen en spitsmuizen. Hier kun je de verschillende soorten herkennen.

Een keurmerk voor duurzaamheid stelt eisen aan milieu, dierenwelzijn en/of sociale aspecten rondom mens & werk. Als de productie van bijvoorbeeld een voedselproduct aan die eisen voldoet, kan de producent gecertificeerd worden. Het keurmerk mag dan op de verpakking staan en de producent betaalt onkosten voor het beheer van het keurmerk; een keurmerk mag niet winstgevend zijn.

Bij een goed, betrouwbaar keurmerk controleert een onafhankelijke instantie of de producent voldoet aan de door de keurmerkeigenaar opgestelde eisen. In het beste geval wordt de controlerende instantie zelf ook gecontroleerd, door de Raad van Accreditatie. Dit is niet bij alle logo’s het geval en dat heeft gevolgen voor hoe betrouwbaar een beeldmerk is. In de Keurmerkenwijzer kun je checken of de controle goed geregeld is.

De Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal geeft informatie over zo'n 300 logo’s en plaatjes over duurzaamheid. Dat is handig als je bij de aankoop van een product wilt letten op milieu, dierenwelzijn of mensenrechten. De Keurmerkenwijzer laat zien hoe streng de duurzaamheidseisen zijn en hoe betrouwbaar het keurmerk is. Lees meer over hoe de Keurmerkenwijzer en scores.

De Keurmerkenwijzer beoordeelt keurmerken op basis van betrouwbaarheid en de duurzaamheidsambities voor milieu, dier en mens. Het is een meetlat om keurmerken en andere plaatjes op verpakkingen met elkaar te vergelijken. Topkeurmerken zijn er voor voeding en maken het makkelijker om een duurzamere keuze te maken. Binnen een productcategorie is een topkeurmerk namelijk de beste keuze.

Topkeurmerken stellen de hoogste eisen op het gebied van milieu, dierenwelzijn en mens & werk. Door deze producten te kopen, draag je bij aan het proces naar een duurzamere voedselketen. Lees meer over de Topkeurmerken. 

Een set van 10 zonnepanelen kost gemiddeld 5.400 euro inclusief installatie en btw. De btw van 21 procent kan je grotendeels terugvragen aan de Belastingdienst. Je ontvangt dan 900 euro terug en betaalt feitelijk 4.500 euro.

Je gaat meteen besparen op je energierekening door de groene stroom die je zelf opwekt. Gemiddeld bespaar je 450 euro per jaar gedurende de levensduur van de zonnepanelen (ongeveer 25 jaar).

Als je in 2023 zonnepanelen koopt, profiteer je nog tot het einde van 2024 van 100 procent salderen. Daarna wordt dit elk jaar wat minder. De eerste jaren is de opbrengst in geld dus het hoogst. Stel: in 2023 koop je 10 zonnepanelen. Dan verdien je de zonnepanelen in 7,5 jaar terug.

Hoe zit dit precies? Met zonnepanelen ga je je eigen groene stroom opwekken. Ongeveer 30 procent van die stroom gebruik je meteen zelf, bijvoorbeeld als de wasmachine draait terwijl de zon op je zonnepanelen schijnt. De rest van de stroom lever je terug aan het elektriciteitsnet. Door de salderingsregeling mag je de stroom die je krijgt van het net wegstrepen tegen de stroom die je teruglevert (dat heet salderen). Je krijgt hiervoor dezelfde prijs. Deze regeling wordt waarschijnlijk vanaf 2025 afgebouwd. Je kunt dan elk jaar iets minder salderen. De opbrengst in geld van je zonnepanelen wordt dan elk jaar iets lager.

Precies weten hoe het werkt? Kijk op Salderingsregeling voor zonnepanelen 

In het voorjaar en de zomer is de opbrengst van zonnepanelen het hoogst. Maar ook in het najaar en de winter leveren ze nog behoorlijk wat stroom. Ook op dagen dat het bewolkt is, leveren je zonnepanelen stroom, al is de opbrengst dan lager.

Verder hebben zonnepanelen de hoogste opbrengst als ze op het zuiden gericht staan met een helling van 30-45 graden: een set van 10 zonnepanelen op het zuiden levert per jaar gemiddeld 3.200 kWh stroom. Maar ook op het oosten of westen brengen de zonnepanelen voldoende op. En combineer je beide richtingen in een oost-westopstelling, dan heb je ’s ochtends én 's middags meer opwek van stroom dan bij een zuid-opstelling (en geen piek midden op de dag). Hiermee spreid je de stroom die je opwekt beter over de dag waardoor je zelf meer kan gebruiken. Dat is gunstig voor je energierekening als de salderingsregeling afloopt. En het voorkomt pieken op het elektriciteitsnet.

Meer weten over het dak en de opbrengst? Kijk op Hoe geschikt is je dak.