Heb je ventilatieroosters? Laat ze dan altijd open, Dat is nodig voor de aan- en afvoer voor de lucht. Door de roosters bij harde wind minder open te zetten, kun je de ventilatie een beetje sturen. Heb je veel last van tocht door de ventilatieroosters? Laat dan winddrukgeregelde roosters plaatsen. Deze gaan bij veel wind iets meer dicht, zodat je geen last hebt van tocht.

Gebruik hiervoor een borstel of stofzuiger. Soms kun je de kap eraf halen. Die kun je dan schoonmaken met een sopje. 

Heb je klepraampjes? Zet die dan op een kier als je thuis bent. Je kunt de ventilatie een beetje sturen door de klepramen minder (bij harde wind) of meer open te zetten. 

Verse lucht moet het huis door kunnen stromen. Daarom moet er onder de deuren in huis minstens 1,5 cm ruimte zitten. Maak te lange deuren iets korter of zet er een rooster in.

Gebruik een afzuigkap met motor tijdens het koken en een inbouwventilator in de badkamer tijdens en na het douchen.  

Het openzetten van een binnendeur tijdens het douchen is geen goed idee: het vocht verplaatst zich in het huis, maar verdwijnt niet. Ook een raam openzetten in de badkamer tijdens het douchen werkt vaak niet en kan schimmelproblemen erger maken. Lees hier meer over ventileren in de badkamer.

Als je weet hoeveel CO2 er in je huis is, weet je hoe gezond de lucht is. Te veel CO2 is niet altijd gevaarlijk. Maar als er veel CO2 in de lucht zit, is dat een signaal dat je te weinig ventileert.  

Met een CO2-meter kun je zien wat de waarde nu is en wat er gebeurt als je meer of minder ventileert. Misschien ontdek je dat je niet altijd zoveel hoeft te ventileren. Zo kun je energie besparen.  

In de badkamer kun je een luchtvochtigheidsmeter gebruiken. Die laat zien wanneer er te veel vocht is en wanneer je extra moet ventileren. Er zijn ook ventilatoren voor badkamers die automatisch aan- en uitgaan op basis van de luchtvochtigheid. Ze zuigen vocht af als dat nodig is en stoppen als het weer droog genoeg is.

In deze oplossing staan een boel termen die we eerst even uitleggen:  

• Balansventilatie houdt in dat het systeem zorgt voor balans tussen de aanvoer van verse lucht en de afvoer van vuile lucht.  Meestal wordt dit gecombineerd met warmteterugwinning (wtw).
• Datzelfde systeem wordt lokaal of decentraal genoemd, als het op 1 plek in huis de ventilatie regelt, en niet voor het hele huis. Bij lokale balansventilatie zit er een ventilatie-unit in een buitenmuur, bijvoorbeeld in de woonkamer. Die unit haalt verse lucht naar binnen en blaast vuile lucht naar buiten. 
• Warmteterugwinning houdt in dat het systeem de lucht die binnenkomt verwarmt met de warmte uit de lucht die naar buiten gaat. Zo is het systeem zuinig en heb je geen last van tocht.  

Hoe het werkt 

Lokale balansventilatie ventileert één kamer, meestal de woonkamer. De ventilatie-unit hangt in de kamer. Er zijn geen buizen (kanalen) voor aanvoer en de afvoer van lucht nodig. Je kunt ook lokale units in andere kamers laten plaatsen. Daarom wordt het ook wel decentrale balansventilatie genoemd.

Soms kun je met één unit ook een aangrenzende kamer ventileren. Dan heb je wel een kanaal of rooster nodig waardoor de lucht kan stromen, en een grotere unit. 

Het systeem goed laten werken 

Bij balansventilatie moeten alle schone en vuile lucht door de ventilatie-unit stromen. 

• Houd andere ventilatieroosters dicht. 
• Houd de ramen zoveel mogelijk dicht. 
• Zorg dat er niet te veel lucht onder de deuren uit andere kamers naar binnen stroomt. 

Wanneer plaats je lokale balansventilatie? 

Ga je je ramen of kozijnen vervangen? Dan is het slim om tegelijk balansventilatie te nemen. Zo hoef je geen nieuwe roosters te plaatsen. Weet je nog niet of er (ooit) balansventilatie komt? Kies dan ramen met ventilatieroosters. 

Kosten 

De prijs van lokale balansventilatie met warmteterugwinning hangt af van de grootte en kwaliteit van de unit. 

• Kleine ruimtes (20 m2): unit vanaf ongeveer € 1.200 inclusief installatie. 
• Grotere ruimtes (tot 65 m2): unit vanaf ongeveer € 3.600 inclusief installatie. 

Bij gewone ventilatieroosters moet je zelf regelen hoe ver ze openstaan of dicht zijn. Dat hangt af van hoeveel mensen er in de kamer zijn en hoe hard het waait. 

Er zijn ook zelfregelende ventilatieroosters. Die zorgen automatisch dat er steeds ongeveer evenveel lucht binnenkomt: 

• Bij harde wind gaan ze iets meer dicht. 
• Bij weinig wind gaan ze meer open.  

Zo ventileer je nooit te veel of te weinig. Er zijn twee soorten zelfregelende roosters: 

• Mechanische roosters met veertjes. 
• Elektronische roosters met een sensor die de luchtdruk meet. 

Kosten 

Het vervangen van gewone roosters door drukgeregelde roosters kost gemiddeld € 900 per woning. 

Voor gezonde lucht in huis moet je de ventilatieroosters openhouden. Zo kan er genoeg verse lucht binnenkomen en vieze lucht naar buiten. Heb je klepraampjes, zet die dan op een kier als je thuis bent. Ben je niet thuis? Zorg dan dat de klepraampjes dicht zijn. Met een CO2-meter kun je controleren of je genoeg ventileert. 

Zorg dat de lucht goed door het huis kan stromen. Onder de deuren in huis moet minstens 1,5 cm ruimte zitten. Laat te lange deuren inkorten of zet een rooster in de deur of tussenmuur.

Uitzetten van mechanische ventilatie mag alleen bij onderhoud of een ramp (als de overheid adviseert ramen en deuren te sluiten). Trek dan de stekker van de centrale ventilatie-unit uit het stopcontact of zet de schakelaar in de meterkast om (plak een sticker bij de juiste schakelaar).

Lees waar je op moet letten op de pagina over mechanische ventilatie. De motor heeft elke 2 jaar onderhoud nodig. Elke 8 jaar moet je de afvoerkanalen laten schoonmaken. Ga naar de tips om je mechanische ventilatiesysteem te verbeteren. 

Is je ventilatiebox vóór 2005 geplaatst? Dan is de kans groot dat het een wisselstroomventilatiebox is. Weet je het niet zeker, kijk dan op het typeplaatje met de informatie Staat daar AC op, dan is het wisselstroom. Een ventilatiebox op wisselstroom kun je beter vervangen voor een nieuw model op gelijkstroom.  Dat is veel zuiniger. Oude wisselstroomboxen gebruiken meer energie, raken vaak erg vervuild, maken meer geluid en zijn lastig schoon te maken. Een nieuwe ventilatiebox is daarom slimmer en energiezuiniger.  

Een nieuwe ventilatiebox kost ongeveer € 700. Daarmee bespaar je per jaar zo’n 450 kWh stroom, dat is ongeveer € 90. 

Goed te combineren 

Je kunt deze vervanging combineren met andere verbeteringen. Plaats bijvoorbeeld een lokale balansventilatie-unit, bouw automatische vraagsturing in of vervang je ventilatieroosters door zelfregelende roosters. Meer hierover weten? Kijk dan bij centrale balansventilatie.

In deze oplossing staan een boel termen die we eerst even uitleggen:   

• Balansventilatie houdt in dat het systeem zorgt voor balans tussen de aanvoer van verse lucht en de afvoer van vuile lucht.  Meestal wordt dit gecombineerd met warmteterugwinning (wtw).
• Datzelfde systeem wordt lokaal of decentraal genoemd, als het op 1 plek in huis de ventilatie regelt, en niet voor het hele huis. Bij lokale balansventilatie zit er een ventilatie-unit in een buitenmuur, bijvoorbeeld in de woonkamer. Die unit haalt verse lucht naar binnen en blaast vuile lucht naar buiten. 
• Warmteterugwinning houdt in dat het systeem de lucht die binnenkomt verwarmt met de warmte uit de lucht die naar buiten gaat. Zo is het systeem zuinig en heb je geen last van tocht. 

Systeem goed laten werken 

Bij balansventilatie moeten alle luchtstromen door de unit gaan. 

• Heb je nog ventilatieroosters? Die moeten dan dicht. 
• Ook is het handig om je ramen zoveel mogelijk dicht te houden. 
• Zorg dat er geen lucht uit andere ruimtes onder de deur door komt. 

Wanneer is het slim om een lokale balansventilatie-unit te plaatsen? 

Je kunt altijd kiezen voor lokale balansventilatie, wanneer je maar wilt. Maar ga je ook je ramen of kozijnen vervangen?  Dan is dit een goed moment om ook balansventilatie te nemen. Je hoeft dan namelijk geen nieuwe roosters te laten plaatsen. 

Naast lokale balansventilatie bestaat er ook centrale balansventilatie Dan ventileert één groot systeem je hele woning. Daarvoor moet je je huis meestal grondig verbouwen. Wil je dat niet, dan is cascadeventilatie ook een optie.

Kosten  

De prijs hangt af van de grootte van de ruimte en van de kwaliteit van de unit:  

• Voor een kleine ruimte (tot 20 m2) is een kleinere en goedkopere unit genoeg. De prijs (inclusief installatie) begint rond € 1.200.  
• Voor grotere ruimtes (tot 65 m2) heb je een grotere unit nodig. De prijs (inclusief installatie) begint rond € 3.600.  

Maatregelen combineren  

Je kunt deze maatregel goed combineren met andere ventilatieverbeteringen:  

• Automatische vraagsturing inbouwen  
• Je oude ventilatiebox vervangen (van wissel- naar gelijkstroom)  
• Ventilatieroosters vervangen door zelfregelende roosters in kamers zonder balansventilatie  

Een cascadeventilatiesysteem (ook wel overflowsysteem genoemd) is een energiezuinige uitbreiding van mechanische ventilatie. Hierbij vervang je op zolder de bestaande ventilatiebox door een balansventilatie-unit met warmteterugwinning (wtw). Al die ingewikkelde woorden leggen we even uit:

• Balansventilatie betekent dat niet alleen vuile lucht naar buiten gaat, maar dat er ook verse lucht van buiten naar binnen komt.
• Warmteterugwinning (wtw) betekent dat de warmte uit de afgevoerde lucht wordt gebruikt om de frisse lucht van buiten voor te verwarmen. Dat bespaart energie en voelt comfortabeler. 
• Op warme zomerdagen is er een bypass: die zorgt ervoor dat de lucht niet extra wordt opgewarmd.   
• De unit werkt vraaggestuurd. Dat betekent dat hij vanzelf harder of zachter gaat werken, afhankelijk van de luchtkwaliteit. In verschillende kamers meten CO2-sensoren hoeveel CO2 er in de lucht zit. Is dat te veel, dan gaat de ventilatie harder werken. Zo ventileer je nooit te veel en nooit te weinig.  

Hoe werkt cascadeventilatie?  

Bij gewone balansventilatie liggen er buizen door het hele huis om verse lucht naar binnen te brengen en vuile lucht af te voeren. Het aanleggen ervan is ingrijpend en kost veel werk. Je moet namelijk veel buizen in je woning laten aanleggen (en uit het zicht werken) om verse lucht naar alle kamers te kunnen vervoeren.  Bij cascadeventilatie gaat het anders:   

• Verse lucht komt binnen via een korte buis op één centraal punt (meestal boven in het trappenhuis). 
• Daarna stroomt die lucht vanzelf door het huis, als een waterval (‘cascade’), naar de andere kamers.  
• Vuile lucht gaat naar buiten via de bestaande afvoerventielen (zoals in de keuken, wc en badkamer).  
• Je hebt voor de ventilatie dus geen ramen of ventilatieroosters meer nodig.  

Aanpassingen in huis  

Het cascadeventilatiesysteem is nog vrij nieuw. Er zijn nu drie fabrikanten die het aanbieden, elk met hun eigen variant. Welke aanpassingen nodig zijn, hangt af van het type systeem. Ze zijn in ieder geval minder ingrijpend dan bij gewone balansventilatie.  

Mogelijke aanpassingen:  

• Een buis van buiten naar de nieuwe ventilatie-unit, en van de unit naar een centraal punt in huis, zoals het trappenhuis.  
• Bij sommige systemen gaat er een buis naar een of meer slaapkamers, zodat daar direct verse lucht binnenkomt. Het loopt dan via een buis naar een of meer slaapkamers. Dan moet er ook een buis komen van de ventilatie-unit naar het plafond van de slaapkamer.    
• Voor een goede luchtstroom kan het nodig zijn om extra roosters in binnenmuren te plaatsen. Soms worden er kleine ventilatoren boven binnendeuren gezet.  
• Vuile lucht wordt bij dit system via bestaande buizen weggezogen. Het is daarom belangrijk dat de bestaande afvoerbuizen groot genoeg zijn en geen krappe bochten hebben. Een expert kan dit controleren.  

Voordelen  

• Je hoeft zelf niets te regelen: het systeem past zich automatisch aan.  
• Het werkt net zo energiezuinig als centrale balansventilatie.  
• Je woning hoeft minder te worden verbouwd dan bij centrale balansventilatiesystemen.   

Nadelen  

• Het systeem werkt minder goed als je een dichte keuken hebt: de vuile lucht uit de woonkamer kan dan minder goed worden afgevoerd. 
• Kies je voor ventilatoren boven de deuren? Dan kan er in de slaapkamer ’s nachts wat geluidsoverlast zijn.   

Kosten  

De kosten van een cascadesysteem zijn vergelijkbaar met die van centrale balansventilatie.  

Meest energiezuinige keuze  

Cascadeventilatie is een van de meest energiezuinige manieren van ventileren:   

• Het systeem werkt automatisch, dus je ventileert nooit te veel of te weinig.  
• De lucht van buiten wordt voorverwarmd, waardoor je minder energie verbruikt.  
• Je hoeft deze maatregel niet te combineren met andere verbeteringen. 

Een ventilatiewarmtepomp zuigt vieze lucht af en haalt daarbij de warmte uit de afgezogen lucht. Die warmte geeft hij af aan je verwarming. Zo gaat de warmte uit de vieze lucht niet verloren. Meestal werkt de ventilatiewarmtepomp samen met je cv-ketel. Je hebt dan een hybride systeem. Lees op de pagina Ventilatiewarmtepomp meer over de voor- en nadelen.

Kosten  

Een ventilatiewarmtepomp kost ongeveer € 6.500, en je kunt er rond de € 1.700 subsidie voor krijgen. 

Maatregel combineren  

Je kunt deze maatregel combineren met het inbouwen van automatische vraagsturing en vervanging van je ventilatieroosters door zelfregelende ventilatieroosters.

Een mechanisch ventilatiesysteem met een centrale ventilatie-unit kun je vraaggestuurd maken. Dat betekent dat de ventilatie vanzelf meer of minder lucht afvoert, afhankelijk van hoe vuil de lucht is. 

Daarvoor wordt de ventilatiebox vervangen. In de woon- en slaapkamer(s) komen CO2-sensoren en in de badkamer een vochtsensor. Deze sturen draadloos een signaal naar de ventilatiebox. Zo gaat de box harder werken als dat nodig is. 

Zijn er veel mensen in de kamer, of ben je aan het koken of douchen? Dan stijgt de CO2-waarde en wordt er meer lucht afgevoerd en verse lucht aangevoerd.

Dag- en nachtzone 

Er bestaat ook een variant met een dagzone (woonkamer en keuken) en een nachtzone (slaapkamers). 

• Overdag ventileert het systeem vooral de dagzone. 
• ’s Nachts juist de nachtzone. 

Dit scheelt energie en je hebt genoeg aan een kleinere ventilatiebox. In de praktijk heeft dit vooral zin in grotere, vrijstaande huizen. 

Kosten 

De aanpassing kost ongeveer € 4.500.  Lees hierover meer op Mechanisch ventileren. 

Maatregel combineren 

Je kunt vraaggestuurde ventilatie combineren met andere verbeteringen, zoals: 

• Een lokale balansventilatie-unit 
• Een ventilatiewarmtepomp 
• Je oude ventilatiebox vervangen (van wissel- naar gelijkstroom) 
• Zelfregelende ventilatieroosters plaatsen

Bij standaardventilatieroosters moet je zelf steeds bepalen hoe ver je ze openzet. Dat hangt af van hoeveel mensen er in de kamer zijn en hoe hard het buiten waait. 

Er zijn ook zelfregelende ventilatieroosters. Deze zorgen er zelf voor dat er steeds ongeveer evenveel lucht binnenkomt. 

• Als het hard waait, gaan ze automatisch wat dichter. 
• Bij weinig wind gaan ze verder open.  

Zo ventileer je niet te veel en niet te weinig. Zelfregelende roosters worden ook wel winddrukgeregelde roosters genoemd.  

Soorten roosters 

Je kunt kiezen uit twee soorten: 

• Mechanische roosters: werken met verende klepjes. 
• Elektronische roosters: werken met een sensor die de luchtdruk meet. 

Kosten 

Het vervangen van standaardroosters door zelfregelende roosters kost gemiddeld € 900 per woning.  

Maatregel combineren 

Je kunt dit combineren met andere maatregelen, zoals: 

• Een ventilatiewarmtepomp plaatsen 
• Automatische vraagsturing inbouwen 
• Je oude ventilatiebox vervangen (van wissel- naar gelijkstroom) 
• Een lokale balansventilatie-unit plaatsen in een kamer waar geen zelfregelende roosters zitten 

Zet de ventilatie bijvoorbeeld op de hoogste stand tijdens het koken of douchen en als er extra veel mensen in huis zijn. Zijn er weinig mensen in huis en hangt er geen was te drogen, zet hem dan op de laagste stand.

Trek bij een ramp in de buurt of bij onderhoud de stekker eruit, of zet de schakelaar van de groep in de meterkast om (plak een sticker bij die groep).

Maak de filters regelmatig schoon met een stofzuiger en vervang ze minstens 2 keer per jaar. Lees hoe je dat doet op de pagina Balansventilatie. Laat elke 2 jaar een onderhoudsmonteur langskomen.  

Lucht moet vrij door je huis kunnen stromen. Zorg daarom dat er minimaal 1,5 cm tussen de binnendeur en de drempel zit. Of plaats ventilatieroosters in de binnendeuren of -muren.

Centrale balansventilatie is al heel zuinig. Maar het wordt nog zuiniger met CO2-sensoren en vochtsensoren: die zorgen ervoor dat er op maat wordt geventileerd. Als er bijvoorbeeld veel mensen in de woonkamer zijn, of als je staat te koken, wordt er meer lucht aan- en afgevoerd. Is het huis leeg, dan wordt er minder geventileerd. Hierdoor ventileer je nooit te veel of te weinig. Een ander voordeel: je hoeft er zelf niet aan te denken om een knop om te zetten, dat doet het systeem zelf. De ventilatiebox moet geschikt zijn om sensoren te koppelen. Als hij niet geschikt is, dan moet ook de ventilatiebox worden vervangen.  

Kosten 

Het plaatsen van sensoren in het hele huis kost zo'n € 2.800. Is je ventilatiebox hier niet geschikt voor, reken dan op extra kosten.

Bij balansventilatie met warmteterugwinning dragen de inkomende en uitgaande lucht warmte aan elkaar over. Het verschil in temperatuur tussen warme en koude lucht wordt hierdoor kleiner. 

In de winter warmt de uitgaande lucht de binnenkomende verse lucht al wat op. Is het buiten warmer dan binnen? Dan koelt de uitgaande lucht de verse lucht weer wat af. Zo heb je een fijnere temperatuur in huis. 

Maar is je huis in de zomer erg warm, en is het buiten juist inmiddels lekker koel? Dan wil je natuurlijk niet dat die koele buitenlucht wordt voorverwarmd. 

Dat is het moment dat slimme nieuwe systemen voor balansventilatie de bypass inschakelen. De warmteterugwinning (wtw) wordt dan even uitgeschakeld, zodat er gewoon koele lucht binnen kan stromen. 

Wordt het buiten weer warmer dan dat het binnen is? Dan schakelt de bypass weer uit en zorgt de wtw weer dat de warme lucht wat wordt afgekoeld voor die het huis inkomt. 

Moderne balansventilatiesystemen hebben standaard een bypassfunctie. Bij oudere modellen (vóór 2005) kan deze ontbreken. Heb je zo'n ouder model, dan kun je beter een nieuwe ventilatiebox aanschaffen of op een ander energiezuinig ventilatiesysteem overstappen.

Heeft jouw ventilatiesysteem nog oude ventilatoren? Laat die dan vervangen door nieuwe, energiezuinige ventilatoren. Nieuwe ventilatoren gebruiken minder stroom en maken vaak ook minder geluid. Daarmee kun je ongeveer 900 kilowattuur (kWh) per jaar besparen. Dat is zo’n € 190 per jaar minder op je energierekening. 

Aan de buitenkant zie je niet welk type ventilator in jouw systeem zit. Is het systeem van voor 2005, dan is de kans groot dat het om een ouder, minder zuinig type gaat. Oudere systemen hebben vaak wisselstroomventilatoren. Er staat dan 'AC' op het typeplaatje. Weet je het niet zeker? Bel of mail dan de fabrikant. Die kan aan de hand van het typenummer vertellen wat voor ventilatoren in jouw systeem zitten.