Iedere klus heeft impact, maar hoe groot de gevolgen zijn verschilt per klus of verbouwing. Er zijn materialen en producten voor nodig, tijdens je klus verbruik je energie, er kunnen schadelijke stoffen vrijkomen en je klus veroorzaakt afval. Pak je klus daarom slim aan en maak bewuste keuzes. Zo kun je je milieu-impact beperken. Er gelden regels om natuur te beschermen en je kunt natuurinclusieve maatregelen nemen om extra leefruimte te creëren voor planten en dieren.    

Voor verschillende soorten klus- en bouwprojecten zetten we op een rij hoe je het milieuvriendelijk aanpakt. Ga je schilderen, stuken of behangen, een wandje plaatsen of met hout aan de slag? Of pak je het wat groter aan met een dakkapel, nieuwe keuken, kozijnen of een aanbouw? Voor deze en andere klussen vind je handige tips en bewuste keuzes. Bekijk hier het overzicht voor klussen en verbouwingen.

De voorbereiding van je klus

Is een klus of verbouwing echt nodig, of kun je ook met kleinere ingrepen het gewenste resultaat krijgen? Dat is misschien wel de belangrijkste afweging om te maken voordat je aan de slag gaat. Overweeg of (deels) opknappen of renoveren volstaat in plaats van het meteen groot aan te pakken en voor vervangen te kiezen.

Maak een ontwerp zó, dat je zo min mogelijk materiaal nodig hebt. Kies bijvoorbeeld een lichte constructie van hout in plaats van steen. Gebruik in je ontwerp de mogelijkheid om te werken met tweedehands materialen of met materialen die je al in huis hebt. Ontwerp tijdloos en waar mogelijk demontabel.

Goed materiaal kiezen

Kies voor materialen met een lage milieubelasting, passend bij hoe en waar je de materialen gaat gebruiken. Moet een materiaal bijvoorbeeld tegen vocht kunnen, ga je het buiten of binnen gebruiken of moet het stoot-, vlek- of krasvast zijn? Een verkeerd gekozen materiaal zal sneller gebreken vertonen en is daardoor eerder toe aan vervanging. Bekijk of er alternatieven zijn voor traditionele materialen, bijvoorbeeld milieuvriendelijke biobased materialen. Werk je met hout? Kies dan voor hout dat op niet chemische wijze is verduurzaamd. Milieukeurmerken geven je informatie over de milieuvriendelijkheid van een product of materiaal. 

Vraag de winkel of leverancier om stalen die je mee naar huis kunt nemen, bijvoorbeeld voor behang, verf of tapijt. Kleuren en materialen kunnen in de winkel anders lijken dan in de ruimte waarin je ze thuis wilt gebruiken. Door een andere lichtinval bijvoorbeeld; bekijk de stalen daarom op verschillende momenten van de dag. Zo voorkom je dat je een materiaal of kleur kiest die naderhand tegenvalt en ben je er minder snel op uitgekeken. 

Plan van tevoren goed, meet alles nauwkeurig op en let op details. Daarmee voorkom je verspilling van materialen en producten. Houd rekening met de verkrijgbaarheid en levertijd van tweedehands of minder gangbare materialen, dan word je niet 'gedwongen' om een minder milieuvriendelijk alternatief te kiezen. 

Pas materiaal op de juiste manier toe 

Wanneer je materiaal gebruikt, doe het dan op de juiste manier. De juiste manier hangt niet alleen af van het materiaal zelf, maar ook van de plek waar je het gebruikt. Denk aan vochtige ruimtes, constructies die extra gewicht dragen of plekken die brandveilig moeten zijn. Gebruik materialen ook alleen volgens voorschrift. 

Over veelvoorkomende bouwmaterialen is veel informatie beschikbaar. Bij biobased isolatiematerialen is dat soms anders, omdat ze nog relatief nieuw zijn. Biobased materialen, zoals hout, schapenwol of houtvezelplaten, kunnen gevoeliger zijn voor schimmel of ongedierte. Ze zijn vaak ‘dampopen’, wat betekent dat ze vocht doorlaten. Daarom is het belangrijk om de wandopbouw goed te ontwerpen. Soms is het nodig om een expert, zoals een bouwfysicus, mee te laten kijken om zeker te weten dat het materiaal veilig gebruikt wordt en je woning voldoet aan de regels van het Bbl (Besluit bouwwerken leefomgeving – voorheen het Bouwbesluit). 

Vochtproblemen zijn vaak de aanleiding voor het ontstaan van een plaag. Zorg daarom voor goede ventilatie in huis. Als je de biobased materialen aanbrengt, werk dan in een schone, droge omgeving. Maak de kans op plaagdieren in huis kleiner door horren voor ramen te plaatsen en zorg dat biobased materialen niet goed bereikbaar zijn voor plaagdieren door kieren en naden te dichten. Houd daarbij rekening met ventilatieopeningen: hier kun je fijnmazig gaas plaatsen.

Slim kopen

Koop niet meer dan je nodig hebt en laat materialen eventueel al op maat zagen in de bouwmarkt. Restmateriaal komt vanuit de bouwmarkt misschien goed bij een andere koper van pas, en het scheelt afval om af te voeren vanuit huis. Maar koop ook niet té krap: met extra tripjes (met de auto) naar de bouwmarkt belast je ook het milieu extra. Bewaar de aankoopbonnen om onaangebroken verpakkingen eventueel te kunnen ruilen of teruggeven.

Schakel een professional in

Twijfel je over aanpak of materiaalkeuze? Overweeg dan om een professional in te schakelen, voor advies of om het werk uit te voeren. Werkzaamheden die specialisatie of ervaring vereisen, kan een vakspecialist vaak beter, sneller en met minder materiaalverlies. Een goed uitgevoerde klus zorgt bovendien dat het resultaat langer meegaat.

Afronding van je klus

Bedenk of je iemand anders blij kunt maken met spullen en materialen die je over hebt. Heb je onaangebroken verpakkingen over? Die kunnen vaak terug naar de leverancier. Gereedschap dat je niet langer nodig hebt, kun je tweedehands verkopen, uitlenen of doneren. 

Bewaar ook zelf restjes van een product of materiaal. Die kun je in de toekomst gebruiken voor herstelklusjes. Het resultaat van je klus gaat langer mee, als je regelmatig controleert of onderhoud nodig is. Als je er op tijd bij bent, kan repareren volstaan en is vervangen niet nodig.

Bied je bouw- en sloopafval gescheiden aan. Dan kan de afvalverwerker zorgen voor hergebruik of recycling.