Een warmtepomp past in vrijwel ieder huis. Welke warmtepomp het best bij jouw woning past, ligt onder andere aan hoe goed je huis geïsoleerd is en of je afgiftesysteem met lage temperaturen de woning goed en comfortabel kan verwarmen. Met de keuzehulp warmtepomp kun je bekijken of je woning al geschikt voor een volledig elektrische warmtepomp. Op Welke warmtepompen zijn er? vind je de voor- en nadelen van alle soorten warmtepompen.

Het is belangrijk dat je van tevoren weet hoeveel vermogen de warmtepomp moet hebben. Met een te klein vermogen wordt je huis bij strenge vorst niet warm genoeg en moet de onzuinige elektrische naverwarmer te veel bijspringen. Dat is een elektrisch element in de warmtepomp die aangaat als er meer energie nodig is. Dit element vraagt veel meer stroom dan de warmtepomp zelf. Dit leidt tot hogere energiekosten, maar ook tot een hogere belasting op het elektriciteitsnet.

Een te groot vermogen is ook niet handig: het is duurder in aanschaf en geeft problemen als er maar een beetje warmte nodig is.

Milieu Centraal heeft het vermogen voor 4 voorbeeldwoningen op een rij gezet. Je kunt deze bandbreedte aanhouden als inschatting.

Waarvan is het vermogen afhankelijk?

• Hoe goed je woning geïsoleerd is.
• Hoe warm je je woning stookt.
• Of je vloerverwarming hebt of radiatoren.
• Hoe je het huis ventileert: met ventilatieroosters, vraaggestuurde mechanische afzuiging of met een systeem dat de warmte terugwint uit de ventilatielucht.

Wil je precies het vermogen voor je volledig elektrische warmtepomp bepalen? Dan zijn er een paar manieren om dat te doen. Niet alle manieren (methodes) zijn even precies of betrouwbaar. Milieu Centraal beschrijft hierna 2 manieren die wél betrouwbaar zijn: de warmteverliesrekening en het energieverbruik op een koude dag.

Let op: hiermee bepaal je het vermogen voor een volledig elektrische warmtepomp, niet voor een hybride warmtepomp die samenwerkt met je cv-ketel.

Warmteverliesberekening

Het beste is om een warmteverliesberekening te laten maken door een adviesbureau. Dat kost wel geld: tot een paar honderd euro.

Een expert bekijkt heel precies welke isolatie jouw huis heeft, welk ventilatiesysteem er is en hoe groot het vermogen van de verwarming is (radiatoren, vloerverwarming). Met een speciaal computerprogramma berekent hij vervolgens hoeveel warmte je huis verliest, en hoeveel vermogen de warmtepomp moet hebben. Als de isolatie van je huis eigenlijk nog niet voldoende is, geeft hij ook advies over hoe je die kan verbeteren en wat het effect daarvan is. Hetzelfde kan hij doen voor de ventilatie.

Energieverbruik op een koude dag

Je kunt het vermogen ook bepalen op basis van het energieverbruik op een heel erg koude dag.

Hoe werkt het? Als het heel koud is (vuistregel: min 5 graden), meet je 24 uur lang je gasverbruik (langer mag ook). Belangrijk is dat je de verwarming ’s nachts niet veel lager zet, hooguit 1 of 2 graden lager dan overdag. En dat je de douche en het bad ‘normaal’ gebruikt (zoals je anders ook zou doen). Bij de start schrijf je de meterstand op en aan het eind (na minstens 24 uur) doe je dat weer. Je weet dan hoeveel kubieke meter gas je hebt verbruikt. Daarmee kun je het gemiddelde vermogen uitrekenen.

Lees de volledige instructies op Hoe werkt de Verwarmingstest?

Doe mee met de Verwarmingstest

In de Verwarmingstest ontdek je of jouw huis al klaar is voor een warmtepomp. Je krijgt instructies voor het juist instellen van je cv-ketel. Ook ontvang je een seintje wanneer er een koude periode aankomt én wanneer het koud genoeg wordt om het vermogen te berekenen. Meedoen is gratis: lees meer en schrijf je in!

Andere methodes

Installateurs gebruiken ook wel andere methodes om het vermogen te bepalen, maar die zijn minder betrouwbaar. Bijvoorbeeld een schatting op basis van vierkante meter woonoppervlak in combinatie met bouwjaar of energielabel. Of een schatting op basis van gasverbruik per jaar. Maar deze methodes houden met een aantal dingen geen rekening (bijvoorbeeld het soort woning en het stookgedrag). Milieu Centraal vindt ze daarom minder betrouwbaar.

Een all-electric ready warmtepomp heeft een vergelijkbaar vermogen als een volledig elektrische warmtepomp. Je gebruikt deze echter in eerste instantie als hybride, samen met je cv-ketel. Dat kan handig zijn als je woning op korte termijn wordt aangepast om helemaal van het gas af te gaan. Heb je eenmaal goede isolatie, een geschikt afgiftesysteem en kook je elektrisch? Dan kun je, met enkele aanpassingen, dezelfde warmtepomp volledig elektrisch gebruiken. Lees meer over waar je op moet letten bij een all-electric ready warmtepomp.

Een hybride warmtepomp werkt met de bestaande verwarming (radiatoren, convectoren, vloerverwarming enzovoort) in huis. Hoe groter de capaciteit van je verwarming, hoe efficiënter de warmtepomp werkt, hoe minder vaak de cv-ketel hoeft bij te schakelen, en hoe meer aardgas je bespaart. Je installateur kan dus aanvullende maatregelen adviseren. Deze kan je terugvinden op de offerte.

Een volledig elektrische warmtepomp werkt met lagere temperaturen (35 tot 55 graden) dan je cv-ketel (60 tot 80 graden). Je verwarming moet daarom 'groot genoeg' zijn om je huis toch warm te krijgen (anders gezegd: genoeg oppervlak hebben). Vloerverwarming en wandverwarming zijn heel geschikt in combinatie met een warmtepomp. Maar bestaande radiatoren zijn misschien te klein of te dun. Je kan dan enkele radiatoren vervangen door grotere of dikkere (met meer platen en lamellen) of door convectoren. Ook zijn er speciale radiatoren voor een lage temperatuur. Als je enkele nieuwe radiatoren nodig hebt in de woonkamer, keuken en badkamer kost dat zo'n € 3.000 extra. 

In een na-geïsoleerd huis zijn de bestaande radiatoren vaak al geschikt, of met kleine aanpassingen geschikt te maken.

Lees meer over vloerverwarming en hoe je meer uit je radiatoren kun halen op lage temperatuur verwarming.

Eventueel nieuwe thermostaatknoppen nodig

Zitten er nog geen thermostaatknoppen op de radiatoren? Dan moet je die ook laten plaatsen. Voor 5 radiatoren kost dat zo'n € 100 (€ 20 per stuk). In de woonkamer heb je geen thermostaatkranen nodig: daar regel je de temperatuur met de kamerthermostaat. Lees meer over de verplichte thermostaatregeling.

Inregelen van de installatie

Om het systeem zo zuinig mogelijk te laten werken, moet het verwarmingssysteem goed ingeregeld worden. Het gaat dan om de (temperatuur)instellingen van de hybride warmtepomp en de cv-ketel, bij welke dagtemperatuur en warmtevraag de cv-ketel bijschakelt en of er voldoende waterdruk in het cv-circuit is. Ook moet de warmte zo goed mogelijk verdeeld worden over de radiatoren en andere verwarmingselementen in huis. Dat laatste wordt ook wel waterzijdig inregelen genoemd. Bij installatie van een nieuwe cv-ketel of hybride warmtepomp is dit inregelen verplicht. Als het technisch niet mogelijk is, wordt er een uitzondering gemaakt.

Hoe groot een warmtepomp exact is, verschilt per type warmtepomp. Op Welke warmtepompen zijn er? zie je de gemiddelde grootte per type warmtepomp. Bespreek vooraf met de installateur welke afmetingen jouw warmtepomp zal krijgen.

Overleg ook waar jullie de warmtepomp gaan plaatsen. Over het algemeen komt de binnenunit vaak naast of op de plek van de cv-ketel te hangen en de buitenunit dicht bij het huis, maar de exacte plaats kan afwijken. Bespreek daarom vooraf alle mogelijkheden door. Tips voor het plaatsen van een buitenunit en het voorkomen van geluidsoverlast vind je op de pagina Warmtepomp: duurzaam elektrisch verwarmen.

Een lucht-waterwarmtepomp heeft een buitenunit, die lijkt op een airco. De ventilator van deze buitenunit maakt geluid als de warmtepomp draait. Dat is vooral in de herfst, winter en het vroege voorjaar, als je de ramen dicht hebt en geluiden van buiten dus minder hoort. Maar een volledig elektrische warmtepomp kan ook 's nachts aangaan en werkt ook in de zomer voor warm water.

Er zijn wettelijke eisen voor het maximale geluid dat een buitenunit van een warmtepomp mag produceren. Dit wordt gemeten op de grens met de buren (de erfgrens). Overdag mag dat niet meer dan 45 decibel zijn en in de avond en nacht niet meer dan 40 decibel. Plaats de buitenunit op een plek waar jij en de buren er weinig last van hebben. De installateur kan je adviseren over de plaatsing en hoe je aan de geluidseisen voldoet. Er zijn geluiddempende kasten te koop.

Lees ook de uitgebreide tips over het slim kiezen en plaatsen van de buitenunit. Daar vind je ook een afbeelding met de plekken waar je de buitenunit neer kan zetten. Wil je de buitenunit op een dak zetten? Let dan ook op trillingen. Bij een klein of licht dak kun je binnen een bromgeluid horen.

Verder is het heel persoonlijk hoe mensen geluid ervaren en of ze er last van hebben. Uit onderzoek blijkt dat bijna driekwart (72 procent) van de warmtepompbezitters nooit geluidsoverlast ervaart van de warmtepomp. Twijfel je of jij het geluid vervelend zal vinden? Ga eens luisteren bij iemand die een warmtepomp heeft en ontdek hoe jij het geluid ervaart.

Waar zet je de buitenunit bijvoorbeeld neer?

• Aan de zijkant van je huis.
• Bij of achter een schuurtje of in een buitenkast (dan kun je hem ook uit het zicht zetten).
• Op het dak van een aanbouw (als het dak niet gevoelig is voor trillingen).
• Niet te dicht bij de buren.
• Niet bij een slaapkamerraam dat vaak open staat.
• Niet op een dakkapel of een dak boven de woon- of slaapkamer.

Een volledige warmtepomp maakt een cv-ketel overbodig. Een hybride warmtepomp werkt samen met een cv-ketel. Bespreek met je installateur of je huidige ketel geschikt is of vervangen moet worden. Als de levensduur van je ketel bijna verstreken is, kan het handig zijn om hem gelijktijdig te vervangen.

In een warmtepomp zit koudemiddel. Dat middel zit in principe opgesloten in de warmtepomp, maar er ontsnapt soms een beetje. Het soort koudemiddel in de warmtepomp maakt verschil voor de klimaatimpact. Natuurlijke koudemiddelen hebben een veel lager klimaateffect (broeikaseffect) dan synthetische. Kies daarom als het kan voor een natuurlijk koudemiddel, bijvoorbeeld propaan. Dat zit bijvoorbeeld in een monoblock warmtepomp voor buiten.

Als je een warmtepomp met een binnen- en buitenunit kiest, zit daar bijna altijd een synthetisch koudemiddel in. Ook daarin heb je wat te kiezen: vraag bijvoorbeeld naar koudemiddel R32, dat heeft een veel kleiner broeikaseffect dan andere synthetische koudemiddelen. Goed om te weten: ook met een synthetisch koudemiddel is een warmtepomp beter voor het klimaat dan een cv-ketel op gas of een elektrische cv-ketel.

Lees meer over het klimaateffect van koudemiddel in een warmtepomp.

Vraag het bedrijf of er een tool is om te zien hoeveel stroom de warmtepomp verbruikt. Wanneer dat niet beschikbaar is, kun je zelf een stroommeter aansluiten of een energieverbruiksmanager aanschaffen om je energieverbruik goed te volgen. Bij een hybride warmtepomp is inzicht in het functioneren belangrijk. Omdat de gasketel bij kan springen, vallen eventuele storingen niet zo snel op.

Vraag het bedrijf om referenties van mensen uit de buurt, zodat je deze personen naar hun ervaringen kunt vragen. Vraag het bedrijf of ze korting geven als meerdere mensen in je buurt tegelijk een warmtepomp aanschaffen.

Vraag hoe lang de werkzaamheden gaan duren. De installatie duurt meestal één of twee dagen, bij een bodemwarmtepomp meerdere dagen.

Laat de installateur bij oplevering controleren of alle systemen goed werken en vraag naar garanties. Voor welke onderdelen en werkzaamheden gelden ze? Wie geven die garanties: de fabrikant/importeur of de installateur? Hoe lang gelden deze garanties?