In Europa ligt bijna 250 duizend kilometer aan spoorwegen. Er zijn honderden spoorwegmaatschappijen, met elk hun eigen materieel, lijnen, aanbiedingen en tarieven. In samenwerking met treinkenner Sander Groen helpt Milieu Centraal je op weg met praktische treintips, informatie over veel Europese landen en relevante links en apps voor het plannen van je treintrip.

Inspiratie nodig voor je vakantie? Op de verschillende regiopagina's vind je tips van Sander Groen voor mooie treinreizen in verschillende delen van Europa.

7 praktische treinreistips

Voorbereiding van je reis

Afhankelijk van reisperiode, bestemming en budget kan het nuttig om je reis van tevoren te plannen. Stippel een route uit, plan verbindingen en tussenstops in, en bedenk hoe je wil reizen: met hogesnelheidstreinen, slaaptreinen, regionale sneltreinen of lokale boemeltjes. Bekijk of er kortingstickets zijn en of je goedkoper uit bent met losse tickets of een meerdaagse railpas. Zo wordt je treinrondreis behalve leuk en avontuurlijk ook betaalbaar en comfortabel.

Op de bonnefooi reizen is niet altijd praktisch, maar ook niet onmogelijk. Er zijn grote verschillen per regio: zo zijn Scandinavische dagtreinen vaak al weken van tevoren al volgeboekt, terwijl je in Centraal Europa vaak op de dag van vertrek nog een kaartje kan kopen. Langeafstands- en slaaptreinen kunnen in het hoogseizoen volgeboekt zijn. 

Reisroute plannen

Het plannen van je reis kan via allerhande websites en apps. De een is handiger in gebruik dan de ander. NS International, Deutsche Bahn en vele andere spoorwegmaatschappijen maken voor de internationale treinplanners op hun websites en in hun apps gebruik van dezelfde Europese database. Ze hebben wel hun eigen instellingen en keuzemogelijkheden. Bij NS International kan je bijvoorbeeld geen ‘via-bestemming’ (en dus ook geen voorkeursroute of tussenstop) opgeven. Ook ontbreken er veel essentiële verbindingen.

Handige apps en websites op een rijtje:

• De site van Deutsche Bahn en de app DB Navigator zijn de meest uitgebreide en handigste internationale treinplanners.
• Via de website en app van NS International kun je treinreizen boeken naar 13 Europese landen.
• Rail Europe geeft veel algemene informatie over spoorwegnetten van specifieke landen.
• Trainline is een site waar veel informatie over treinreizen te vinden is.
• Noord West Express. geeft informatie over reizen per nachttrein vanuit Nederland.
• Railplanner, app van Interrail is ook handig als reisplanner wanneer je geen Interrailpas hebt. De app is offline te gebruiken. Lokale en regionale treinen worden echter vaak niet vermeld en de dienstregeling is niet altijd up to date.
• De website The Man In Seat Sixty-One is een onuitputtelijke en betrouwbare bron van (Engelstalige) informatie.

Kies het juiste kaartje

Er is een verschil tussen het boeken van een weekendje Wenen en een rondreis van drie weken door zes landen. Hoe, waar en wanneer jij je treintickets het beste boekt, is afhankelijk van jouw wensen en reisplannen.

Als vuistregel geldt: losse tickets boek je vaak het makkelijkst en goedkoopst bij de spoorwegmaatschappij van het land waar je vertrekt, doorheen reist of arriveert, terwijl het voor rondreizen loont om prijzen van verschillende aanbieders te vergelijken. Vroegboekers zijn vaak goedkoper uit. 

Kortingstickets & -abonnementen

Elke maatschappij heeft zijn eigen kortingstickets. Zo reis je met een Supersparpreis-ticket van DB bijvoorbeeld voor rond de 20 euro met de ICE van Amsterdam naar Keulen of voor zo’n 40 euro met de IC van Amsterdam naar Berlijn. België heeft een voordelige tienrittenpas, met het Holland Travel Ticket reis je een dag lang door Nederland voor een vaste prijs en met een Minipris-ticket bespaar je in Noorwegen geld.

Kortingsabonnementen zijn meestal gericht zijn op de eigen inwoners, maar kunnen ook lucratief zijn voor bezoekers die in het desbetreffende land meerdere treinreizen gaan maken. Met de Probe Bahncard 25 van Deutsche Bahn, bijvoorbeeld, krijg je voor minder dan 20 euro drie maanden lang 25% korting, zowel op reguliere als kortingstickets. Meer informatie over deze en andere kortingstickets en -abonnementen vind je op de regiopagina's over treinreizen.

Treinpassen

Plan je een treinvakantie van een week of langer, dan kom je al snel voordeliger uit met een treinpas. De bekendste is de pas van Interrail. Met een Global Interrail-pas reis je een aantal dagen, variërend van 4 tot 90 dagen, naar keuze aaneengesloten of binnen een periode van één tot drie maanden, voor een vast bedrag door 33 landen in Europa. De meest verkochte pas biedt 7 reisdagen binnen een maand en kost €264 (t/m 27 jaar) of € 352 (28+) in de 2e klasse (prijs mei 2023). Helemaal gratis is het dan nog niet: voor veel hogesnelheids- en nachttreinen moet je zit- of ligplaatsen reserveren, waar extra kosten aan verbonden zijn. Reizen plannen en treinen reserveren doe je op je smartphone in de Rail Planner-app van Interrail.

Behalve de Global Pas biedt Interrail ook landenpassen, bijvoorbeeld voor de Benelux (vanaf € 129), Zwitserland (vanaf € 156), Duitsland (vanaf € 162) of Noord-Macedonië (vanaf € 54). Hiermee reis je 3 tot 8 dagen binnen een maand door het land. Sommige landen hebben ook hun eigen passen, zoals de Swiss Travel Pass, waarmee je naar keuze 3, 4, 8 of 15 dagen binnen een maand door Zwitserland reist. Meer informatie over deze en andere landenpassen vind je op de regiopagina’s.

Treintickets boeken

Elke spoorwegmaatschappij heeft zijn eigen kanalen om tickets te verkopen; via loketten, kiosken, ticketautomaten en online via websites en apps. Eén overkoepelende organisatie of boekingssite, waar je in één keer alle tickets van alle Europese spoorwegmaatschappijen kan boeken, die bestaat niet. Wel zijn er een paar die in de buurt komen.

Bovenstaande boekingssites bieden geen alles-in-een-oplossing. Voor sommige landen, trajecten en (kortings)tickets ben je aangewezen op de afzonderlijke nationale en private spoorwegmaatschappijen. Deze bieden steeds vaker ook mobiele tickets, die via de site of app te boeken zijn en opgeslagen worden op je smartphone.

Controleer voor vertrek welke apps essentieel zijn voor de landen waar je doorheen gaat reizen, download ze, maak eventueel al een account aan en controleer of jouw betaalmethode geaccepteerd wordt. Voor reizen van, naar en via Duitsland zijn veel tickets snel en eenvoudig te boeken via de site of app van Deutsche Bahn, maar het loont het om prijzen te vergelijken – soms ben je goedkoper uit als je boekt bij bijvoorbeeld ÖBB of CD.

Treinsoorten

Er zijn in Europa grofweg zes soorten passagierstreinen te onderscheiden:

• Hogesnelheidstreinen halen snelheden van 200 tot 360 kilometer per uur. Tickets zijn meestal duurder, reserveren is vaak verplicht. Uitzondering is de Duitse ICE; hiervoor is reserveren niet verplicht en de prijs is ook niet hoger dan voor reguliere treinen. 
• Een sneltrein rijdt op middelhoge snelheid over middellange trajecten met weinig tussenstops. Internationale sneltreinen heten ook wel Eurocity (EC). Voor sommige sneltreinen is een toeslag verschuldigd en/of een stoelreservering verplicht. 
• Een stoptrein rijdt over kortere trajecten en stopt op (bijna) alle tussengelegen stations – bij kleine haltes soms alleen op verzoek. Kaartjes zijn meestal op de dag van vertrek bij loket, automaat of online te koop. 
• De nachttrein biedt keuze uit een zitplaats of tegen meerprijs een ligplaats in een couchette (6 personen) of slaapcoupé (1-4 personen). Reserveren is vaak verplicht. 
• Bergtreinen: behalve de grote lijnen zijn er talloze lijntjes die door de bergen kronkelen, onder meer in de Alpen en in Noorwegen. Sommige bergtreinen zijn snellere intercity’s, vaker zijn het langzame boemeltjes. Soms zijn het puur toeristische bergtreinen, zoals de Zwitserse Pilatusbahn, Gornergratbahn en Jungfraubahn, die vaak (erg) duur zijn. Reguliere bergtreinen met OV-functie zijn doorgaans betaalbaar en ook te gebruiken met Interrail of andere spoorpas.
• Museumtreinen zijn niet bedoeld om snel mee van A naar B te komen, maar rijden met antiek materieel over historische spoorlijnen. Voorbeelden zijn het Miljoenenlijntje in Limburg, de Great Little Trains of Wales in het Verenigd Koninkrijk of de stoomtrein door de Franse Cevennen. Deze rijden vaak alleen op bepaalde dagen in hoogseizoen, schoolvakanties of weekends.